روان پریشی با از دست دادن ارتباط با واقعیت مشخص می شود. این یک اختلال نیست، بلکه نشانه بسیاری از اختلالات روانی مختلف است. روان پریشی باعث می شود افراد دچار توهم ، هذیان و رفتارهای نابسامان شوند. هنگامی که یک فرد روان پریشی را تجربه می کند، ادراکات و افکار تحریف شده او در توانایی او برای تعیین اینکه چه چیزی واقعی است و چه چیزی غیر واقعی است، تداخل می کند. علل دقیق روان پریشی کاملاً مشخص نیست، اما عواملی مانند ژنتیک، محیط، بیماری و اختلالات روانی همگی می توانند نقش بالقوه ای داشته باشند. این مقاله به بررسی برخی از علل شایع مرتبط با روان پریشی می پردازد.
علل شایع
برخی از شایع ترین علل مرتبط با روان پریشی عبارتند از:
- اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روانی
- بیماری جسمی
- مصرف مواد
- تروما
در حالی که برخی از علل روان پریشی به عواملی مانند ژنتیک مرتبط است که نمی توان آنها را تغییر داد، گاهی اوقات اقداماتی وجود دارد که افراد می توانند برای به حداقل رساندن خطر ابتلا به روان پریشی انجام دهند. به عنوان مثال، اجتناب از مصرف مواد و درمان بیماریهای روانپزشکی می تواند خطر ابتلا به یک دوره روان پریشی را به حداقل برساند.
علل ژنتیکی روان پریشی
برخی شواهد نشان می دهد که ژن ها می توانند خطر ابتلا به روان پریشی را افزایش دهند. اگر فردی در خانواده شما یک دوره روان پریشی داشته است، ممکن است خطر ابتلا به آن نیز کمی بیشتر باشد.
اعتقاد بر این است که علل ژنتیکی بسیار پیچیده هستند، اما تعدادی از ژن های مختلف در افزایش خطر ابتلا به روان پریشی در افراد نقش دارند.
توجه به این نکته مهم است که در حالی که به نظر می رسد روان پریشی دارای یک جزء ژنتیکی است، داشتن یک عضو خانواده با شرایط روان پریشی لزوماً به این معنی نیست که شما نیز به این بیماری مبتلا خواهید شد.
بیماریهای روانپزشکی
روان پریشی نشانه تعدادی از بیماریهای روانپزشکی است. برخی از شرایطی که می توانند باعث ایجاد دوره های روان پریشی شوند عبارتند از:
اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی وضعیتی است که با دوره های مکرر خلق و بسیار بالا (مانیا) و خلق بسیار پایین (افسردگی) مشخص می شود. روان پریشی ممکن است زمانی رخ دهد که فردی به این وضعیت مبتلا باشد، اما در طول دوره شیدایی شایع تر است.
در حالی که این تجربه از فردی به فرد دیگر متفاوت است، علائم روان پریشی که اغلب در اختلال دوقطبی رخ می دهد عبارتند از:
- تفکر نابسامان: افراد ممکن است افکار نامنسجم و گیج کننده ای داشته باشند که عملکرد و تعامل عادی را برای آنها دشوار می کند.
- بزرگمنشی : کسانی که به این عارضه مبتلا هستند، می توانند یک احساس متورم از خود را تجربه کنند که با احساس عظمت و این باور که فرد منحصراً خاص است یا قدرت های ویژه ای دارد، مشخص می شود.
- توهم : افراد ممکن است چیزهایی را ببینند یا بشنوند که واقعا وجود ندارند.
اختلال روانی گذرا
این شامل وقوع کوتاه مدت رفتار روان پریشی است. اغلب در نتیجه یک رویداد استرس زا رخ می دهد. یک دوره روان پریشی کوتاه می تواند از یک روز تا یک ماه طول بکشد.
اختلال افسردگی اساسی با ویژگی های روان پریشی
گاهی اوقات به عنوان افسردگی سایکوتیک شناخته می شود ، علائم روان پریشی ممکن است گاهی در این نوع اختلال افسردگی اساسی نیز رخ دهد. افراد مبتلا به این بیماری دارای علائم افسردگی مانند غمگینی، تحریک پذیری و از دست دادن علاقه هستند. با این حال، آنها هذیان، توهم یا هر دو را نیز تجربه می کنند.
آمارها حاکی از آن است که از هر 1000 نفر حدود چهار نفر یک دوره افسردگی با ویژگی های روان پریشی را تجربه می کنند. به نظر می رسد این خطر با افزایش سن افزایش می یابد و در افراد 60 ساله و بالاتر شایع تر است.
روان‌گسیختگی یا اسکیزوفرنی
روان پریشی یکی از علائم بارز اسکیزوفرنی است ، یک اختلال جدی روانپزشکی که باعث اختلال در افکار و رفتارها می شود. افرادی که این بیماری را دارند می توانند علائم مثبت (به این معنی که باعث تغییر در رفتار و افکار می شوند) و همچنین علائم منفی (که با کناره گیری افراد از دنیا مشخص می شود) را تجربه کنند.
برای اینکه فرد مبتلا به اسکیزوفرنی تشخیص داده شود، باید حداقل یک دوره روان پریشی را تجربه کند. این اپیزودها با هذیان، توهم، گفتار نابسامان و همچنین رفتار نابسامان و علائم منفی مانند فقدان بیان عاطفی مشخص می شوند.
روان پریشی پس از زایمان
در شدیدترین حالت، افسردگی پس از زایمان ممکن است منجر به علائم روان پریشی شود که جدی است و نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. روان پریشی پس از زایمان معمولاً در عرض دو هفته پس از زایمان رخ می دهد. تحقیقات نشان می دهد که داشتن اختلال دوقطبی یا اختلال اسکیزوافکتیو خطر ابتلا به روان پریشی پس از زایمان را افزایش می دهد.
اختلال اسکیزوافکتیو
اختلال اسکیزوافکتیو وضعیتی است که با علائم روان پریشی و اختلالات خلقی مشخص می شود. مشابه اسکیزوفرنی، این وضعیت باعث می شود افراد در نحوه درک واقعیت با مشکل مواجه شوند. آنها همراه با توهمات و هذیان، مشکلاتی را در عواطف، تفکر و تعاملات اجتماعی نیز تجربه می کنند.
خلاصه
تعدادی از اختلالات روانپزشکی می تواند باعث روان پریشی شود. این شامل اختلالاتی مانند اسکیزوفرنی، اختلال اسکیزوافکتیو و اختلال روان پریشی گذرا است. سایر اختلالات مانند اختلال دوقطبی و اختلال افسردگی اساسی با ویژگی های روان پریشی نیز می توانند باعث روان پریشی شوند.
استفاده از مواد
روان پریشی می تواند در اثر استفاده از مواد تفریحی نیز ایجاد شود. در برخی موارد، داروهای تجویزی نیز می‌توانند باعث ایجاد یک دوره روانپریشی شوند، به‌ویژه اگر از آنها سوء استفاده شود یا فرد بیش از حد مصرف کند.
هنگامی که فردی در نتیجه مصرف یک ماده روان پریشی را تجربه می کند، به آن اختلال روانپریشی ناشی از مواد/دارو می گویند .
موادی که ممکن است باعث روان پریشی شوند عبارتند از:
- آمفتامین ها
- شاهدانه (ماری جوانا)
- کوکائین
- کتامین
- ال اس دی
- MDMA (اکستازی)
- مت آمفتامین
- سیلوسایبین (قارچ جادویی)
افرادی که سابقه سوء مصرف مواد دارند در معرض افزایش خطر ابتلا به روان پریشی هستند. این ممکن است به دلیل اثراتی باشد که مواد مخدر و الکل بر روی مغز دارند، یا ممکن است افراد مبتلا به بیماریهای روانی زمینه‌ای برای خوددرمانی با مواد بیشتر باشد.
تروما
رویدادهای آسیب زای زندگی، مانند سوء استفاده یا خشونت، نیز می تواند خطر روان پریشی را افزایش دهد. برای مثال، قرار گرفتن در معرض آسیب های جنگ یا تحمل مرگ یکی از عزیزان، نقش مهمی در پیدایش روان پریشی دارد. برخی از علائم روان پریشی، به ویژه توهم، زمانی رخ می دهد که فرد به دنبال یک تجربه آسیب زا دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شود.
با این حال، شواهد همچنین نشان می دهد که ارتباط بین تروما و روان پریشی پیچیده است. روان پریشی ممکن است به عنوان بخشی از PTSD در نتیجه تجربه یک تجربه آسیب زا رخ دهد، اما تجربه علائم روان پریشی نیز می تواند منجر به تروما شود.
برآوردها حاکی از آن است که 30 درصد از افراد مبتلا به اختلال روانپریشی به PTSD مبتلا هستند. برای مقایسه، حدود 7.8 درصد از جمعیت عمومی به PTSD مبتلا هستند.
شرایط پزشکی و آسیب
آسیب به مغز در اثر بیماری یا آسیب نیز می تواند باعث روان پریشی شود. تعدادی از شرایط پزشکی مختلف نیز می توانند باعث ایجاد دوره های روان پریشی شوند.
برخی از این شرایط عبارتند از:
- بیماری آلزایمر
- تومورهای مغزی
- HIV/AIDS
- اختلالات هورمونی
- هیپوگلیسمی
- زوال عقل جسم لوی
- لوپوس
- بیماری لایم
- مالاریا
- بیماری MS
- بیماری پارکینسون
- سکته مغزی
روان پریشی می تواند به دنبال یک آسیب مغزی تروماتیک رخ دهد . کمبود فولات و ویتامین D با شروع اسکیزوفرنی و بدتر شدن علائم روان پریشی مرتبط است.
سخن پایانی
در حالی که علل روان پریشی به طور کامل شناخته نشده است، واضح است که عوامل مختلفی می توانند نقش داشته باشند. اگر شما یا شخصی که می شناسید علائم روان پریشی را تجربه می کنید، مهم است که فوراً به دنبال کمک حرفه ای باشید. درمان های موثری وجود دارد که می تواند به بهبودی افراد کمک کند. با پزشک خود مشورت کنید تا درباره گزینه های خود بیشتر بدانید و مشخص کنید که چرا این علامت را تجربه می کنید.