روان پریشی یا سایکوز وضعیتی است که با وجود هذیان (تصورات نادرست در مورد آنچه اتفاق میفتد) و/یا توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند) مشخص می شود. وقتی فردی روان پریشی را تجربه می کند، نمی تواند بین آنچه واقعی و خیالی است تمایز قائل شود.
سایکوز نشانه سایر اختلالات مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و حتی گاهی اوقات افسردگی است . این می تواند برای کسانی که آن را تجربه می کنند و عزیزانشان ترسناک باشد، اما گزینه های درمانی وجود دارد. با این حال، بدون درمان، روان پریشی می تواند به دلیل فقدان ارتباط با واقعیت بسیار خطرناک باشد.
درمان معمولاً شامل ترکیبی از روان درمانی، مدیریت مورد و دارو است. به طور معمول، داروهای ضد روان پریشی، داروهای انتخابی هستند که گاهی با تثبیت کننده های خلق یا داروهای ضد افسردگی ترکیب می شوند.
جایگاه روان درمانی در درمان روان پریشی
اغلب، بسیاری از روش‌های روانی-اجتماعی (ترکیبی از عوامل روان‌شناختی و تلاقی آنها با عوامل اجتماعی) در درمان روان‌پریشی استفاده میشود. زیرا می‌تواند هم برای فردی که آن را تجربه میکند و هم برای عزیزانش بسیار طاقت‌فرسا باشد.
درمان شناختی- رفتاری
درمان شناختی رفتاری (CBT) اغلب در درمان روان پریشی استفاده می شود. در واقع، پروتکل خاصی به نام درمان شناختی-رفتاری برای روان پریشی (CBTp) وجود دارد.
اصول کلیدی این پروتکل یادگیری چگونگی درک علائم سایکوز، عادی سازی تجربه برای کاهش انگ، و پذیرش علائم برای کاهش ناراحتی ناشی از مقاومت در برابر آنها است.
آموزش تاب آوری فردی (IRT)
IRT روش دیگری است که به طور خاص برای کسانی که با یک دوره سایکوز اخیر سروکار دارند کاربرد دارد. این بخشی از برنامه ناوبری، یک برنامه درمانی اولیه برای کسانی است که روان پریشی را تجربه می کنند.
IRT شامل 14 ماژول در موضوعاتی مانند برنامه ریزی پیشگیری از عود، توسعه تاب آوری و بهبود عملکرد اجتماعی است. درمان معمولاً بین شش تا 24 ماه طول می کشد.
سایر روش های درمانی
در اینجا لیستی از درمان های دیگر مورد استفاده در درمان روان پریشی ذکر میشود:
مدیریت مورد: مدیر مورد با فردی که روان پریشی دارد کار میکند تا به او کمک کند تا به برنامه های درمانی خود پایبند بماند. از جمله کمک به حل مشکل وقتی چیزی در درمان او اختلال ایجاد می کند یا اگر در بحران باشد. مدیر مورد، از برخی جهات، رابط بین فرد مبتلا به سایکوز و تیم بالینی او است.
درمان اختلالات همزمان : تا 50 درصد از افرادی که با اسکیزوفرنی سر و کار دارند ممکن است اختلال مصرف مواد نیز داشته باشند. از نظر تاریخی، اختلالات روان پریشی و اختلالات مصرف مواد به طور جداگانه درمان می شدند. اما تحقیقات جدید از درمان هر دو نوع اختلال به طور همزمان از طریق درمان یکپارچه ، که ممکن است شامل مصاحبه انگیزشی ، تکنیک های شناختی-رفتاری و روش های کاهش آسیب باشد، پشتیبانی می کند.
سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد
آموزش روانی: به مبتلایان سایکوتیک و خانواده هایشان، در مورد این بیماری آموزش می دهد تا بهتر آن را درک کنند. اختلالات روان پریشی به طور قابل توجهی بیشتر بخش های زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد. آموزش روانی به بیماران کمک می کند تا در مورد این بیماری و درمان آن، از جمله آموزش نحوه کنار آمدن با این بیماری، یاد بگیرند.
آموزش سازگاری شناختی: روشی که برای درمان نقایص شناختی مرتبط با اختلالات روان پریشی مانند حافظه، توجه و عملکرد اجرایی استفاده می شود. این آموزش بر کمک به افراد مبتلا به سایکوز متمرکز است تا فعالیت های روزمره زندگی خود را انجام دهند. مانند نظافت/بهداشت اولیه و پیروی از داروها.
گروه‌های حمایتی : برای مبتلایان به روان‌پریشی یا با یک بیمار روان‌پریش زندگی می‌کنند، اگر کسی در زندگی‌شان آنها را تجربه نکرده باشد، ممکن است احساس انزوا کنند. محققیق ثابت کردند که گروه‌های حمایت از همسالان کمک می‌کنند زیرا مبتلایان به سایکوز می‌توانند حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی را افزایش دهند.
داروهای مورد استفاده در درمان روان پریشی
درمان روان پریشی و اختلالات سایکوتیک مرتبط با آن معمولاً به درمان حاد و درمان طولانی مدت تقسیم می شود و ترکیبی از دارو و عناصر درمانی است.
فاز حاد
بی قراری حاد را می توان با یک آنتی سایکوتیک، با یا بدون بنزودیازپین، مدیریت کرد. گزینه‌های مختلفی وجود دارد، اما یکی از این ترکیب‌ها هالوپریدول و لورازپام است که بسیار مؤثر است. کلرپرومازین نیز ممکن است استفاده شود.
به طور کلی، داروهای آنتی سایکوتیک برای بیمارانی مبتلا به سایکوز مورد ترجیح است. اما هیچ “استاندارد طلایی” خاصی برای مدیریت آن وجود ندارد. بنابراین انواعی که در بین ارائه دهندگان فردی و سیستم های بیمارستانی استفاده می شوند، بسیار متفاوت است.
درمان طولانی مدت
برای درمان مداوم، چندین گزینه وجود دارد: آنتی‌سایکوتیک‌های نسل اول ، آنتی‌سایکوتیک‌های نسل دوم و تزریق‌های طولانی‌اثر. به طور معمول، آنتی سایکوتیک های نسل دوم، داروهای جدیدتری هستند که عوارض جانبی کمتری نسبت به نسل اول دارند.
آنتی سایکوتیک های نسل دوم شامل ریسپریدون و کلوزاپین است. کلوزاپین به طور کلی برای اسکیزوفرنی مقاوم به درمان، مصرف مواد، پرخاشگری و موارد دیگر نسبت به سایر داروهای ضد روان پریشی برتری دارد. اما به دلیل عوارض خونی در ایالات متحده کمتر از آن استفاده می شود.
بسیاری از دستورالعمل های درمانی نشان می دهد که درمان نگهدارنده تا پنج سال طول می کشد. در صورت قطع دارو، خطر عود بیشتر است.
عوارض جانبی داروها
مانند بسیاری از داروها، داروهای ضد روان پریشی خطر عوارض جانبی خاصی را به همراه دارند که شما و پزشکتان می خواهید قبل از انتخاب یکی از آنها را بسنجید.
برخی از عوارض جانبی داروهای آنتی سایکوتیک نسل اول ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آکاتیزی(ناتوانی کامل در یک جا نشستن)
- سفتی عضلات
- دیسکینزیا (حرکات غیر ارادی صورت، بازوها یا پاها)
- یبوست
- تاری دید
- دهان خشک
- آرام بخش
عوارض جانبی آنتی سایکوتیک های نسل دوم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افزایش وزن
- سردرد
- سبکی سر
- سبکی سر
- سرگیجه
- خستگی
- بیخوابی
تحقیقات زیادی به عوارض جانبی آنتی سایکوتیک انجام دادند و بسیاری از آنها را می توان برای بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی مدیریت کرد.
داروهای جایگزین مکمل و داروهای بدون نسخه
در حالی که تقریباً همیشه زمانی که فردی با روان پریشی سروکار دارد، دارو تجویز می شود، درمان های خاصی وجود دارد که در کنار درمان دارویی مؤثر هستند، از جمله ورزش و رژیم غذایی.
در زیر برخی از داروهای جایگزین مکمل (CAM) و داروهای بدون نسخه (OTC) مورد استفاده در درمان روان‌پریشی ذکر میشود:
- تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال مکرر (rTMS) : این درمان، که از پالس های میدان مغناطیسی روی پوست سر برای درمان اختلال عملکرد شناختی در روان پریشی استفاده می کند، در حال حاضر در حال مطالعه است.
- آواتار درمانی : این درمان جدید برای کسانی است که توهمات شنوایی شفاهی مداوم را تجربه می کنند. افرادی که صداها را می شنوند با یک نمایش دیجیتالی از صدای گفته شده که توسط درمانگر تسهیل می شود، تعامل دارند تا به آواتار کمک کنند تا قدرت کمتری برای فرد داشته باشد.
- یوگا: در مطالعه‌ای که از یوگا به عنوان یک درمان استفاده می‌کرد، 14 نفر از شرکت‌کنندگان گفت که این یوگا “آشفتگی ذهن من را کاهش می‌دهد.”
- مکمل های ویتامین D: افرادی که روان پریشی را تجربه می کنند اغلب دچار کمبود ویتامین D هستند. مکمل ممکن است به کاهش علائم آنها کمک کند.
- رژیم ضد التهابی DASH : این رژیم در ابتدا برای درمان فشار خون بالا ایجاد شد اما التهاب را کاهش می دهد که ممکن است به درمان اسکیزوفرنی نیز کمک کند.
فواید ورزش بدنی برای سلامت روان
چگونه درمان روان پریشی خود را مؤثرتر کنید؟
درمان شما ممکن است برای شما دلهره آور به نظر برسد یا ممکن است بترسید که کارساز نباشد، اما برداشتن گام های کوچک می تواند منجر به احساس بهتر شما شود.
- به برنامه درمانی خود پایبند باشید: حتماً به برنامه درمانی خود پایبند باشید حتی زمانی که علائم شما بهتر به نظر می رسد.
- علائم هشدار دهنده خود را بشناسید: درک آنچه که معمولاً قبل از یک دوره روان پریشی اتفاق می افتد ممکن است به شما کمک کند زودتر آنها را تشخیص دهید و سریعتر درمان شوید.
- مراقب سلامت جسمانی خود نیز باشید: ورزش ، تغذیه با مواد مغذی (یا حتی رعایت یک برنامه غذایی منظم شروعی عالی است)، و پرهیز از مواد مخدر و الکل همگی مفید هستند.
- راه‌هایی برای کاهش/مدیریت استرس در زندگی‌تان بیابید: یافتن راه‌هایی برای مدیریت احساسات خود با چیزهایی مانند یوگا، تای چی یا مدیتیشن می‌تواند به شما کمک کند تا از نظر عاطفی تنظیم شوید.
سخن پایانی
مقابله با روان پریشی ممکن است ترسناک باشد – چه برای کسی که آن را تجربه می کند و چه برای عزیزانشان – اما درمان های زیادی برای آن وجود دارد. هر چه زودتر برای علائم روان پریشی و سایکوز به پزشک مراجعه کنید، پیش آگهی شما بهتر خواهد بود.