سردرگمی ، اختلال حافظه و تغییر شخصیت فقط چند مورد از علائم اولیه است که فرد دچار زوال عقل می شود. اصطلاح زوال عقل، چتریست که علائم چندین اختلال مختلف مغزی را توصیف می کند که می تواند در توانایی فرد در زندگی مستقل دخالت کند.
بسته به علت، گاهی اوقات علائم زوال عقل قابل درمان هستند، اما در موارد دیگر، دائمی یا پیشرونده هستند. به همین دلیل است که تشخیص زودهنگام زوال شناختی مهم است و درمان پزشکی مناسب ممکن است علائم را معکوس یا تسکین دهد.
علائم و نشانه های اولیه زوال عقل
فهرست طولانی از علائم نشاندهنده زوال عقل می باشد. اما بسیاری از آنها در سایر بیماریها هم وجود دارد، به این معنی که داشتن برخی از آنها تأیید نمی کند که فرد از نظر شناختی آسیب دیده است.
با این حال، اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم زوال عقل را نشان می‌دهد که می‌تواند ماهیت شناختی یا روان‌شناختی داشته باشد، به پزشک مراجعه کنید:
- مشکل در به خاطر سپردن اطلاعات جدید
- سردرگمی، به ویژه مربوط به زمان یا مکان
- سرگردانی
- تغییرات در خلق یا شخصیت
- تحریک پذیری
- افسردگی و گوشه گیری
- مشکل حل مشکل
- مشکل در تکمیل وظایف
- مشکل در سازماندهی
- افزایش اضطراب
- مشکل در برقراری ارتباط (به صورت شفاهی یا نوشتاری)
- مشکل در هماهنگی فیزیکی
- گم شدن، به خصوص در راه رفتن به مکان های آشنا
- قرار دادن مرتب اقلام پر استفاده
- نشان دادن علائم پارانوئیا
- اعمال قضاوت ضعیف
همه بلافاصله متوجه این علائم اولیه نمی شوند و یک چک لیست به تنهایی نمی تواند تعیین کند که آیا یک فرد دارای اختلال مرتبط با زوال عقل است یا خیر. در واقع، حتی یک آزمایش هم نمی تواند این کار را انجام دهد.
تشخیص
برای تشخیص، پزشکی مانند متخصص مغز و اعصاب، متخصص سالمندان یا متخصص روانپزشک یک ارزیابی جامع را انجام می دهد که شامل معاینه فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی فرد، آزمایش خون و ارزیابی های مربوط به رفتار و عملکرد کلی است.
شناسایی زودهنگام زوال عقل در مراحل اولیه ممکن است علائم را کاهش دهد و به بیماران اجازه دهد در آزمایشات دارویی بالینی شرکت کنند و برای زندگی در آینده برنامه ریزی کنند.
علل شایع زوال عقل
مداخله پزشکی برای زوال عقل یا علائم شبه زوال عقل به منبع مشکل بستگی دارد. اگرچه عموماً اعتقاد بر این است که چنین شرایطی فقط افراد مسن را تحت تأثیر قرار می دهد، اما این نادرست است.
افراد در هر سنی می توانند این علائم را تجربه کنند زیرا علل آن به انواع شرایط سلامتی مرتبط است – از آسیب مغزی تا بیماری آلزایمر.
بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر مسلماً شناخته شده ترین شکل زوال عقل است. طبق گفته انجمن آلزایمر، این شایع ترین علت است که 60 تا 80 درصد از تشخیص های مرتبط با زوال عقل را نشان می دهد.
اگرچه افزایش سن خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهد، 200000 نفر از افرادی که با این بیماری زندگی می‌کنند کمتر از 65 سال سن دارند. این افراد به آلزایمر زودرس یا آلزایمر جوان‌تر مبتلا هستند. یکی از اولین علائمی که افراد مبتلا به بیماری آلزایمر (با شروع زودرس یا غیرمعمول) گزارش می‌کنند، مشکل در یادآوری اطلاعاتی است که اخیراً آموخته‌اند. این امر به این دلیل اتفاق می افتد که آلزایمر بخشی از مغز درگیر در فرآیندهای یادگیری را به خطر می اندازد.
متأسفانه، آلزایمر یک بیماری پیشرونده است، به این معنی که علائم در طول زمان بدتر می شوند، اما درمان پزشکی می تواند به مدیریت آنها کمک کند.
انواع دیگر زوال عقل
سایر اشکال پیشرونده زوال عقل شامل دمانس فرونتومپورال، زوال عقل لوی بادی و زوال عقل عروقی است – و همچنین ممکن است ترکیبی از انواع زوال عقل باشد.
دمانس فرونتوتمپورال
با دمانس فرونتومپورال ، سلولهای عصبی در بخش هایی از مغز که در رفتار ، ارتباط و شخصیت دخیل هستند ، شروع به انحطاط می کنند. بنابراین ، افراد مبتلا به این بیماری به طور معمول علائمی دارند که بر رفتار ، استدلال ، ارتباطات و/یا حرکت آنها تأثیر می گذارد.
دمانس جسم لوی
در زوال عقل لووی، پروتئین در مغز جمع می شود. این پروتئین ها را می توان در بیماران مبتلا به پارکینسون و آلزایمر نیز یافت. افراد مبتلا به این شکل از زوال عقل ممکن است توهم داشته باشند، در تمرکز مشکل داشته باشند، یا مشکلات هماهنگی فیزیکی و حرکتی را تجربه کنند.
دمانس عروقی
زوال عقل عروقی در شیوع آن در افراد مبتلا به زوال عقل تنها به آلزایمر دوم است. این امر به دلیل مشکلات مربوط به رگ های خونی که مغز را درگیر می کنند رخ می دهد. در حالی که افراد مبتلا به این شکل از زوال عقل ممکن است در یادآوری مشکل داشته باشند، بارزترین علائم آنها احتمالاً مشکل در سازماندهی، استدلال، تمرکز و تفکر سریع است.
بیماریهای مرتبط با زوال عقل
چندین بیماریهای پزشکی دیگر در تشخیص زوال عقل نقش دارد. آنها شامل آسیب تروماتیک مغزی و بیماری پارکینسون و همچنین بیماری کروتزفلدجاکوب و بیماری هانتینگتون هستند. افراد مبتلا به این اختلالات دارای علائم زوال عقل هستند یا نوعی زوال عقل ایجاد می کنند.
آسیب تروماتیک مغز
آسیب‌های مغزی که پس از ضربه‌های مکرر سر ایجاد می‌شود، در ورزشکارانی که ورزش‌های تماسی تهاجمی مانند فوتبال، راگبی یا بوکس انجام داده‌اند، رایج است، اما این آسیب‌ها می‌توانند در ورزش‌هایی مانند والیبال، تشویق یا واترپلو نیز رخ دهند. اگر قسمتهای خاصی از مغز مجروح شود ، ممکن است زوال عقل متعاقباً ایجاد شود.
علائم آسیب مغزی شامل از دست دادن حافظه، مشکل در برقراری ارتباط، افسردگی و عصبانیت است.
بیماری پارکینسون
همچنین ممکن است علائم مربوط به بیماری پارکینسون که در اثر آسیب سلول های عصبی در مغز ایجاد می شود، ایجاد شود. افراد مبتلا به پارکینسون اغلب از لرزش رنج می برند، به آرامی حرکت می کنند و در تعادل و هماهنگی مشکل دارند. معمولاً افراد مبتلا به پارکینسون علائم زوال عقل را تجربه می کنند.
بیماری کروتزفلد-جاکوب
بیماری کروتزفلد جاکوب یک بیماری ارثی است که با تجمع پروتئین هایی به نام پریون مشخص می شود. این یک وضعیت کشنده است که به ندرت اتفاق می افتد. علاوه بر استعداد ژنتیکی، این بیماری می تواند پس از قرار گرفتن در معرض بافت سیستم عصبی عفونی در طول پیوند ایجاد شود.
در گاو، به طور گسترده ای به عنوان بیماری جنون گاوی شناخته می شود، که انسان می تواند با خوردن گوشت آلوده به آن مبتلا شود. علائم عبارتند از گیجی، سردرگمی، افسردگی، مشکلات هماهنگی و مشکل در صحبت کردن و تمرکز.
بیماری هانتینگتون
بیماری هانتینگتون یک اختلال ارثی است که در آن سلولهای عصبی در مغز تحلیل می‌روند. علائم شامل فراموشی، افسردگی، مشکل در برقراری ارتباط و مشکل در حرکت فیزیکی است. این وضعیت معمولاً در دهه 30 یا 40 سالگی ظاهر می شود.
در حالی که بیماریهای آسیب‌دیدگی مغزی، پارکینسون، کروتسفلد جاکوب و هانتینگتون برگشت‌پذیر نیستند، تعدادی از شرایط دیگر مرتبط با زوال عقل هستند. داشتن تومور مغزی، کمبود تغذیه، مشکل تیروئید یا اختلال ایمنی تنها چند نمونه از شرایطی هستند که می‌توانند باعث ایجاد علائمی شبیه به زوال عقل شوند که می‌توانند از نظر پزشکی درمان و معکوس شوند.
پیشگیری از زوال شناختی
بسیاری از علل زوال عقل ژنتیکی هستند و احتمال بروز علائم با افزایش سن افزایش می یابد. با این حال، کارشناسان همچنان توصیه می کنند که افراد هر کاری که می توانند برای کاهش احتمال تجربه علائم انجام دهند.
پرهیز از نوشیدن بیش از حد الکل و سیگار (به هر مقدار)، مدیریت بیماریهایی مانند فشار خون بالا و دیابت ، و تغذیه خوب و ورزش از جمله اقداماتی است که عموم مردم می توانند برای حفظ سلامت شناختی خود انجام دهند.