اختلال هذیانی یک اختلال روان پریشی است که می تواند تشخیص بین آنچه واقعیست و واقعاً تصور می شود را برای فرد سخت کند. علامت اولیه این وضعیت وجود هذیان است که باورهای غیرمنطقی و تزلزل ناپذیری هستند که درست نیستند.
افراد مبتلا به اختلال هذیانی ممکن است هذیان های عجیب و غریب یا غیرعجیب را تجربه کنند:
- توهمات عجیب و غریب: اینها توهماتی هستند که در واقعیت ما از نظر فیزیکی غیرممکن هستند. به عنوان مثال، فرد ممکن است باور کند که عضوی از بدنش خارج شده است بدون اینکه شواهدی از این روش وجود داشته باشد.
- هذیان‌های غیرعجیب: اینها توهماتی هستند که احتمالاً در زندگی واقعی رخ می‌دهند، اگرچه اغلب تفسیرهای نادرست بسیار اغراق‌آمیز از موقعیت‌ها هستند. به عنوان مثال، فرد ممکن است بر این باور باشد که همسایه‌اش قصد دارد او را بکشد یا کسی که پشت سر او روی پیاده‌رو راه می‌رود، واقعاً او را تعقیب می‌کند.
این مقاله انواع ، علائم، علل، تشخیص و درمان اختلال هذیانی را بررسی می کند.
انواع اختلال هذیانی
اختلال هذیانی بسته به نوع هذیان هایی که فرد تجربه می کند به انواع مختلفی طبقه بندی می شود:
- نوع گزند و آسیب: هذیان های گزند و آسیب ، که به عنوان هذیان های پارانوئید نیز شناخته می شوند، می توانند باعث شوند که فرد این باور را داشته باشد که فردی سعی در تعقیب، جاسوسی، بدرفتاری یا آسیب رساندن به او دارد. در نتیجه، آنها ممکن است شکایات مکرری را برای کمک به مقامات قضایی ارائه کنند.
- نوع بزرگمنشی: فرد به استعدادها، دانش، موقعیت یا هویت بزرگ اما ناشناخته اعتقاد دارد. به عنوان مثال، آنها ممکن است باور داشته باشند که استعداد فوق العاده ای دارند یا اینکه کشف مهمی کرده اند.
- نوع حسادت: ممکن است فرد باور کند که همسرش به او خیانت می کند، حتی اگر هیچ مدرکی برای تأیید این باور وجود نداشته باشد.
- نوع ارتومانیک: فرد ممکن است باور کند که شخصی – اغلب یک فرد مشهور یا مهم – عاشق او است. آنها ممکن است سعی کنند با آن شخص تماس بگیرند یا آنها را تحت تعقیب قرار دهند و در نتیجه با مقامات مشکل پیدا کنند.
- نوع سوماتیک: هذیان های جسمی مربوط به بدن، سلامت یا ظاهر فرد است . ممکن است فرد اعتقاد داشته باشد که دارای یک وضعیت سلامتی، ظاهری عجیب، وجود انگل در بدنش یا بوی بدی است که از او منتشر می شود.
- نوع مختلط: فرد دارای بیش از یک موضوع هذیانی است.
- نوع نامشخص : جایی که باور هذیانی غالب فرد در سایر انواع خاص به وضوح توصیف نشده است.
علائم اختلال هذیانی
اینها برخی از علائمی است که ممکن است در انواع مختلف اختلال هذیانی وجود داشته باشد:
- عدم آگاهی از غیرواقعی بودن هذیان
- ناتوانی در پذیرش نادرست بودن هذیان
- تدافعی در پاسخ به رویارویی با هذیان
- مشغولیت به انگیزه های پنهان دوستان و اعضای خانواده
- ترس از فریب خوردن، بدرفتاری یا سوء استفاده
- سوء ظن و بی اعتمادی شدید و غیر منطقی
- رفتارهای عجیب و غریب یا پرخاشگرانه در پاسخ به هذیان
درک این نکته مهم است که هذیان ها برای شخصی که آنها را تجربه می کند بسیار واقعی هستند.
علل
در حالی که علل دقیق اختلال هذیانی ناشناخته است، اینها برخی از عوامل خطری هستند که می توانند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند:
- عوامل ژنتیکی: اختلال هذیانی دارای یک جزء ژنتیکی است و اگر یکی از خویشاوندان بیولوژیکی مبتلا به اختلال هذیانی یا اسکیزوفرنی باشد، احتمال ابتلای افراد به این بیماری بیشتر است .
- عوامل بیولوژیکی: ناهنجاری‌ها در بخش‌های خاصی از مغز و عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز که به عنوان انتقال‌دهنده‌های عصبی شناخته می‌شوند، با علائم هذیانی مرتبط هستند.
- عوامل محیطی: عواملی مانند استرس، انزوای اجتماعی، اختلال مصرف الکل و اختلال مصرف مواد می توانند فرد را بیشتر در معرض هذیان قرار دهند.
- عوامل روان‌شناختی: ویژگی‌های شخصیتی مانند حساسیت مفرط ، بدگمانی، بی‌اعتمادی، حسادت و عزت نفس پایین می‌تواند باعث شود که فرد به دنبال توضیحی برای این احساسات باشد و به شکل‌گیری هذیان کمک کند.
تشخیص
روانپزشکان اختلال هذیانی را با تعیین اینکه آیا علائم فرد با معیارهای تشخیصی فهرست شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-V) مطابقت دارد ، تشخیص می دهند، کتابچه راهنمای راهنمای منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا.
معیارهای تشخیصی اختلال هذیانی ذکر شده در DSM-V به شرح زیر است:
- فرد یک یا چند هذیان را تجربه کرده است
- هذیان ها حداقل برای یک ماه ادامه داشته است
- فرد توهم یا علائم خلقی قابل توجهی را تجربه نکرده است
- به غیر از تأثیر هذیان، عملکرد به طور قابل توجهی مختل نمی شود.
فرآیند تشخیصی ممکن است شامل یک تاریخچه پزشکی کامل، یک معاینه فیزیکی، یک مصاحبه جامع روانپزشکی، و شاید دیگر تست‌ها یا پرسشنامه‌های غربالگری، علاوه بر آزمایش‌ها یا اسکن‌های دیگر برای کمک به رد سایر بیماری‌ها باشد.
توجه به این نکته مهم است که هذیان می تواند به عنوان یک علامت در چندین بیماری روانی و عصبی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی ، زوال عقل پیشانی-گیجگاهی، بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون و غیره رخ دهد.
با این حال، این شرایط علاوه بر هذیان با چندین علامت دیگر مانند توهم، تفکر آشفته، و رفتار حرکتی غیرعادی همراه است.
بنابراین، معیارهای تشخیصی با ذکر فقدان سایر علائم روان‌پریشی، عاطفی، رفتاری یا عصبی، بین اختلال هذیانی و سایر شرایط تمایز قائل می‌شوند.
درمان اختلال هذیانی
افراد مبتلا به اختلال هذیانی بعید است به دنبال درمان باشند، زیرا ممکن است متوجه نباشند که باورهای هذیانی آنها درست نیست.
درمان این عارضه می تواند دشوار باشد، زیرا طبیعت مشکوک و باورهای هذیانی فرد می تواند باعث شود باور کند که عزیزان و پزشکان در تلاش برای آسیب رساندن به آنها هستند. با این حال، بهبودی امکان پذیر است، به خصوص اگر پزشک بتواند اعتماد فرد را جلب کند.
درمان اختلال هذیانی معمولاً شامل موارد زیر است:
- داروهای ضد روان پریشی: داروهای ضد روان پریشی با بهبود تعادل انتقال دهنده های عصبی در مغز عمل می کنند و در نتیجه هذیان را کاهش می دهند. آنها همچنین ممکن است به کاهش بیقراری کمک کنند.
- درمان شناختی رفتاری (CBT): CBT و سایر انواع روان درمانی می تواند به افراد کمک کند تا تفکر تحریف شده زمینه ای را که به هذیان ها کمک می کند، بهتر تشخیص دهند و به چالش بکشند و به کاهش ناراحتی و آسیب آنها در زندگی روزمره کمک کنند.
سخن پایانی
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان دچار هذیان می شوید، مراجعه به یک روانپزشک در اسرع وقت می تواند مفید باشد. در صورت نیاز، پزشک شما می تواند یک مرجع ارائه دهد.