آگورافوبیا که به آن برزن‌هراسی، بازارهراسی یا گذرهراسی نیز اطلاق میشود؛ یک اختلال اضطرابی است که شامل ترس شدید و غیرمنطقی از ناتوانی در فرار از یک موقعیت دشوار یا شرم آور است. مردم می ترسند وقتی در یک محیط عمومی و غیرقابل گریز به دام افتاده باشند، وحشت یا سایر علائم ناتوان کننده را تجربه کنند.
آگورافوبیا گاهی اوقات به عنوان ترس از ترک خانه اشتباه گرفته می شود، اما پیچیده تر است. این اختلال با اضطراب مشخص می شود که باعث می شود افراد از موقعیت هایی که ممکن است احساس وحشت، به دام افتادن، درماندگی یا خجالت می کنند اجتناب کنند. این می تواند به تنهایی یا در کنار بیماری روانی دیگری مانند اختلال هراس رخ دهد .
این ترس اغلب منجر به رفتارهای اجتنابی مداوم می شود ، که در آن فرد شروع به دوری از مکان ها و موقعیت هایی می کند که می ترسد در آنها وحشت ایجاد شود. برای مثال، یک فرد مبتلا به بازارهراسی ممکن است از رانندگی کردن، ترک آسایش خانه، خرید در یک مرکز خرید، سفر با هواپیما یا صرفاً در یک منطقه شلوغ اجتناب کند.
با توجه به این رفتارهای اجتنابی، زندگی یک فرد مبتلا به آگورافوبیا می تواند بسیار محدود کننده و منزوی شود و زندگی شخصی و حرفه ای آنها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال، ترس‌های شدید و رفتارهای اجتنابی می‌تواند برای فرد مبتلا به آگورافوبیا سفر برای کار یا ملاقات با خانواده و دوستان را دشوار کند. حتی کارهای کوچک، مانند رفتن به فروشگاه، می تواند بسیار دشوار شود.
ترس و اجتناب می تواند با آگورافوبیا آنقدر شدید شود که فرد مبتلا به فوبیا در خانه خود محبوس شود. خوشبختانه علائم آگورافوبیک قابل درمان است.
علائم آگورافوبیا یا بازارهراسی
علائم بازارهراسی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ترس از ترک خانه
- ترس از فضاهای باز، پل ها یا مراکز خرید
- ترس از فضاهای بسته یا ساختمان ها
- ترس از ترک خانه یا تنها بودن در موقعیت های اجتماعی
- ترس از دست دادن کنترل در یک مکان عمومی
- ترس از مکان هایی که فرار ممکن است دشوار باشد
- ترس از حمل و نقل عمومی
این موقعیت‌ها تقریباً همیشه باعث ایجاد یک واکنش اضطرابی می‌شوند که با خطر واقعی ارائه شده توسط موقعیت، تناسب ندارد.
حملات پانیک اغلب قبل از شروع آگورافوبیا است. هنگامی که فرد مجبور به تحمل یک موقعیت ترسناک می شود، ممکن است دچار حمله پانیک شود که علائمی از جمله:
- درد قفسه سینه
- لرز
- اسهال
- سرگیجه
- احساس خفگی
- احساس غیر واقعی بودن
- حالت تهوع
- بی حسی
- ضربان قلب تند
- تنگی نفس
- تعریق
- لرزیدن
انواع آگورافوبیا یا بازارهراسی
اگرچه بسیاری از افراد مبتلا به بازارهراسی به اختلال پانیک نیز مبتلا خواهند شد، اما تشخیص آگورافوبیا بدون داشتن سابقه اختلال هراس امکان پذیر است. وقتی این اتفاق می‌افتد، فرد همچنان می‌ترسد که در موقعیتی گیر کند که فرار سخت یا تحقیرکننده باشد. با این حال، آنها معمولاً از داشتن حملات پانیک کامل نمی ترسند.
در عوض، ممکن است از داشتن نوع دیگری از علائم اضطراب آزاردهنده یا سایر مسائل شدید فیزیکی مانند استفراغ یا داشتن میگرن شدید بترسند . به عنوان مثال، فرد ممکن است بترسد که کنترل مثانه خود را در ملاء عام از دست بدهد یا بدون هیچ کمکی بیهوش شود.
تقریباً یک سوم تا نیمی از افراد مبتلا به اختلال پانیک نیز دچار آگورافوبیا می شوند. موسسه ملی سلامت روان (NIMH) گزارش می دهد که آگورافوبیا تقریباً در 0.9٪ از بزرگسالان در جمعیت ایالات متحده در هر سال اتفاق می افتد. این وضعیت معمولاً در بزرگسالی ایجاد میشود، اگرچه می‌تواند زودتر در نوجوانی ظاهر شود.
آگورافوبیا در مقابل سایر فوبیاها
رفتارهای اجتنابی موجود در بازارهراسی با معیارهای تشخیصی یک فوبی خاص متفاوت است . برای مثال:
- یک فرد مبتلا به آگورافوبیا ممکن است به دلیل ترس از حمله پانیک در هواپیما و نه لزوماً به دلیل هواهراسی یا ترس از پرواز، از سفر با هواپیما اجتناب کند.
- فرد مبتلا به آگورافوبیا ممکن است از ازدحام جمعیت دوری کند، زیرا از خجالت ناشی از حمله پانیک در مقابل افراد زیادی می ترسد. چنین ترسی مشابه اختلال اضطراب اجتماعی نیست ، که یک وضعیت سلامت روان جداگانه است که شامل اضطراب در مورد ارزیابی منفی توسط دیگران است.
علل آگورافوبیا
علل دقیق بازارهراسی مشخص نیست، اما تعدادی از عوامل خطر وجود دارد که ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. این شامل:
- داشتن یک اختلال اضطرابی دیگر، مانند اختلال اضطراب فراگیر یا اختلال اضطراب اجتماعی
- فوبیای دیگر
- سابقه خانوادگی آگورافوبیا
- سابقه سوء استفاده یا تروما
- شیمی مغز
- عزت نفس پایین یا افسردگی
ارتباطات آموخته شده نیز می توانند در ایجاد آگورافوبیا نقش داشته باشند. تجربه یک حمله پانیک در یک موقعیت یا شرایط خاص می تواند منجر به ترس از وقوع مجدد چنین واکنشی در آینده شود.
در برخی موارد، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) می تواند به ایجاد آگورافوبیا کمک کند. PTSD می تواند به دنبال یک رویداد آسیب زا رخ دهد و منجر به بیش هوشیاری و علائم اضطراب شود که می تواند منجر به شروع آگورافوبیا شود.
دوره های طولانی انزوا ممکن است خطر ابتلا به آگورافوبیا را افزایش دهد. به عنوان مثال، ترس ناشی از همه گیری COVID-19 همراه با انزوای ناشی از فاصله گذاری اجتماعی و قرنطینه باعث افزایش اضطراب برای بسیاری از آمریکایی ها شده است. کارشناسان بهداشت روان بر این باورند که عواقب این رویدادها ممکن است برای سال‌های آینده بر سلامتی بزرگسالان و کودکان تأثیر بگذارد.
تشخیص آگورافوبیا یا بازارهراسی
برای دریافت تشخیص آگورافوبیا، یک پزشک علائم شما را ارزیابی می‌کند و هر گونه شرایط پزشکی زمینه‌ای را که ممکن است باعث این علائم شود، بررسی می‌کند. ممکن است از شما در مورد سابقه پزشکی خود سؤال شود و در مورد ماهیت، مدت و شدت علائم اضطراب از شما سؤال شود.
بیماریهایی مانند بازارهراسی با استفاده از معیارهای موجود در ” راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ” (DSM-5-TR) تشخیص داده می شود. این کتاب اختلالات روانی مختلف را دسته بندی می کند و توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است.
برای تشخیص آگورافوبیا، باید:
- حداقل در دو موقعیت مختلف، مانند فضاهای باز، مناطق شلوغ، یا حمل و نقل عمومی، ترس مشخص شده است.
- آیا موقعیت آگورافوبیک تقریباً همیشه واکنش اضطرابی را برانگیخته است
- ترسی داشته باشید که متناسب با تهدید نیست
- رفتارهای اجتنابی یا دیسترس نشان دهید که روال عادی، کار، مدرسه و روابط شما را مختل می کند.
- این علائم را حداقل به مدت شش ماه تجربه کنید
همچنین علائم را نباید با شرایط پزشکی یا روانی دیگر بهتر توضیح داد.
درمان آگورافوبیا
اگر فردی دچار آگورافوبیا با اختلال هراس شود، علائم معمولاً در اولین سالی که فرد شروع به حملات پانیک مکرر و مداوم می کند، شروع می شود. آگورافوبیا در صورت عدم درمان می تواند بدتر شود.
برای بهترین نتایج در مدیریت آگورافوبیا و علائم هراس، مهم است که به محض بروز علائم به دنبال درمان باشید. گزینه‌های درمانی معمولاً شامل ترکیبی از دارو و روان‌درمانی است .
روان درمانی
رویکرد درمانی ممکن است شامل برخی حساسیت زدایی سیستماتیک باشد که در آن فرد با حمایت و راهنمایی درمانگر خود به تدریج با موقعیت های اجتناب شده مواجه می شود. برخی تحقیقات نشان داده اند که ادغام مواجهه درمانی با درمان روان پویشی در اختلال هراس همراه با آگورافوبیا مفید بوده است. در بسیاری از مواقع، فرد در مواجهه با ترس های خود بهتر عمل می کند، اگر با یک دوست مورد اعتماد همراه شود.
داروها
همچنین ممکن است داروها برای کمک به مدیریت برخی علائم آگورافوبیا تجویز شوند. این داروها عبارتند از:
- داروهای ضد افسردگی ، از جمله مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند پروزاک (فلوکستین) و زولوفت (سرترالین). مهارکننده های انتخابی سروتونین- نوراپی نفرین (SNRIs) مانند افکسور (ونلافاکسین)؛ و داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCAs) مانند ایمی پرامین و کلومیپرامین
- داروهای ضد اضطراب ، مانند کلونازپام و زاناکس (آلپرازولام)
مقابله با آگورافوبیا
علاوه بر کمک گرفتن از یک روانپزشک، تغییراتی در سبک زندگی نیز وجود دارد که می تواند به شما در مدیریت بهتر علائم آگورافوبیا کمک کند. این شامل:
- تمرین تکنیک های مدیریت استرس، مانند تنفس عمیق ، تجسم و آرام سازی پیشرونده عضلانی برای کمک به کاهش اضطراب
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و مغذی
- انجام تمرینات بدنی منظم
- پرهیز از مواد مخدر و الکل
- محدود کردن مصرف کافئین
از طریق حمایت خانواده و دوستان و کمک حرفه ای، فرد مبتلا به آگورافوبیا می تواند وضعیت خود را مدیریت کند. با دارو درمانی و روان درمانی، فرد مبتلا به آگورافوبیا می تواند انتظار داشته باشد که در نهایت حملات هراس کمتری، رفتارهای اجتنابی کمتر و بازگشت به زندگی مستقل و فعال تر را تجربه کند.
سوالات متداول
آگورافوبیا چقدر شایع است؟
مؤسسه ملی بهداشت (NIH) دریافت که کمتر از 1٪ از جمعیت گزارش داده اند که در طول 12 ماه گذشته به آگورافوبیا مبتلا بوده اند. علاوه بر این، به نظر می‌رسد که مردان و زنان آگورافوبیا با میزان تقریباً برابر به ترتیب 0.8 و 0.9 درصد دارند. اگرچه، سایر مؤسسات بهداشتی پیشنهاد می‌کنند که شیوع ممکن است کمی بیشتر یا بین 1 تا 2 درصد باشد.
چه چیزی باعث آگورافوبیا می شود؟
علت آگورافوبیا نامشخص است، اگرچه این وضعیت اغلب همراه با اختلال هراس وجود دارد. در واقع، تقریباً از هر سه نفر یک نفر مبتلا به اختلال پانیک به آگورافوبیا مبتلا می‌شوند. سابقه خانوادگی آگورافوبیا یا سابقه تروما نیز ممکن است در ایجاد آگورافوبیا نقش داشته باشد.
بهترین گزینه های درمانی برای آگورافوبیا چیست؟
به طور کلی، ترکیبی از روان درمانی و دارو بهترین نتیجه درمانی را برای افراد مبتلا به آگورافوبیا فراهم می کند. با این حال، موثرترین درمان به شدت بیماری بستگی دارد. تغییرات سبک زندگی می تواند به کاهش علائم آگورافوبیک نیز کمک کند.