ما تمایل داریم که اختلال دوقطبی را به عنوان یک بیماری در نظر بگیریم که با دوره های متناوب افسردگی و شیدایی مشخص می شود . درست است که برخی از افراد مبتلا به این اختلال، یک نوسان آونگ مشخص را در خلق ، با بالا و پایین‌های واضح تجربه میکنند، اما اغلب تصویر بالینی اختلال دوقطبی خیلی واضح نیست. اغلب مبتلایان به اختلال دوقطبی دوره ای را تجربه میکنند که دوره مختلط نام دارد و علائم آن ترکیبی از دوره شیدایی و افسردگی است. در این مقاله به بررسی معیارها و تشخیص این اختلال می پردازیم.
بررسی اجمالی دوره مختلط اختلال دوقطبی
بسیاری از موارد، دوره های افسردگی ممکن است ویژگی مشخص اختلال دوقطبی باشد. در مواقع دیگر، یک فرد ممکن است شکل کمتر شدیدتری از شیدایی به نام هیپومانیا را تجربه کند. در دوره هیپومانیا، خلق بالا ممکن است چندان آشکار نباشد، به خصوص برای کسانی که هر از گاه بیمار را میبینند.
حالت دیگری که به نام اختلال دوقطبی با ویژگی های مختلط شناخته می شود. این حالت باعث می شود که فرد به طور همزمان افسردگی و شیدایی را تجربه کند. این حالت ممکن است متناقض به نظر برسد – داشتن حالت شیدایی و افسردگی همزمان – شایع تر از آن چیزی است که فکر می کنید.
علائم دوره مختلط اختلال دوقطبی
طبق یک مطالعه در سال 2015 از دانشکده پزشکی دانشگاه سینا، حدود 40 درصد از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی حداقل یک بار در طول دوره بیماری خود یک دوره مختلط را تجربه می کنند.
اختلال دوقطبی با ویژگی های مختلط اصطلاحی است که برای توصیف یک حالت شیدایی با علائم افسردگی یا یک حالت افسردگی با علائم شیدایی استفاده می شود. این تمایز ممکن است تصادفی به نظر برسد، در واقع این دو حالت خلقی به وضوح در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) صادر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا مشخص شده اند.
ویژگی‌های یک حالت خلقی به عنوان مشخص‌کننده‌ها (specifiers) شناخته می‌شوند که جزئیات بیشتری را به تشخیص اضافه میکنند و به اطمینان از تجویز مناسب‌ترین درمان کمک میکنند.
در حالی که یک حالت خلقی معمولاً در طول یک دوره مختلط غالب است، اما در مجموع، بدنه علائم متناقض خواهد بود. یک مثال ممکن است فردی در حالت بیش فعالی (علائم شیدایی) باشد که دارای احساس گناه عمیق یا پشیمانی است (علائم افسردگی).
متناوباً، ممکن است فردی به‌طور غیرقابل کنترل گریه کند (علائم افسردگی) اما در انجام کاری که اکنون باید انجام شود (علائم شیدایی) متمرکز است.
افرادی که دوره‌های مختلط را تجربه میکنند، عموماً علائم بدتر، عود مکرر اپیزودهای حاد، افزایش خطر روان پریشی و مشکل بیشتر در یافتن درمان مؤثر دارند.
افتراق از شیدایی
اگر در حالت شیدایی یا هیپومانیا با ویژگی های مختلط هستید، معیارهای تشخیصی کامل برای یک دوره مانیک یا هیپومانیک اخیر را برآورده کرده اید، اما همچنین حداقل سه علامت افسردگی را در اکثر بازه زمانی مشابه تجربه کرده اید:
- احساس غمگینی یا پوچی مداوم
- از دست دادن علاقه یا لذت در فعالیت هایی که معمولاً از آن لذت می برید
- آهسته تر از حد معمول صحبت می کند یا پاسخ می دهد.
- خستگی مداوم و از دست دادن انرژی
- داشتن احساس بی ارزشی یا گناه نامناسب
- افکار مکرر مرگ یا خودکشی
پزشک باید اطمینان حاصل کند که هیچ توضیح دیگری برای علائم افسردگی، مانند سوء مصرف الکل یا داروهای دارویی یا تفریحی مانند مواد افیونی یا بنزودیازپین ها وجود ندارد.
توجه به این امر به ویژه با توجه به این که تحقیقات افرادی را که مبتلا به اختلال دوقطبی تشخیص داده شده اند با میزان بالاتری از سوء استفاده از مواد مخدر و/یا الکل مرتبط دانسته است. به عنوان یک قاعده، مصرف مواد با شدت بیشتر بیماری و کنترل ضعیف تر علائم دوقطبی همراه است.
افتراق از افسردگی
اگر در حالت افسرده با ویژگی های مختلط هستید، معیارهای تشخیصی کامل برای یک دوره افسردگی اساسی اخیر را برآورده خواهید کرد، اما همچنین حداقل سه علامت شیدایی یا هیپومانیا را در اکثر بازه زمانی مشابه تجربه کرده اید:
- حالت خلقی بیش از حد بالا و گسترده
- اعتماد به نفس بسیار بالا یا بزرگمنشی
- حالت بیش از حد پرحرف یا احساس فشار برای ادامه صحبت کردن
- مسابقه افکار یا پرش افکار
- افزایش انرژی با تمرکز بر وظایف هدفمند
- ریسک پذیری بی دلیل (مالی، فیزیکی، جنسی و …)
- کاهش نیاز به خواب
برای تشخیص، پزشک باید مطمئن شود که هیچ دلیل دیگری برای علائم افسردگی وجود ندارد، مانند یک اختلال عصبی یا محرک‌های دارویی یا تفریحی مانند کریستال مت آمفتامین، کوکائین یا ریتالین.
رویکرد درمانی دوره مختلط اختلال دوقطبی
درمان یک دوره مختلط اختلال دوقطبی پیچیده است و ممکن است شامل ترکیبی از تثبیت‌کننده‌های خلقی و آنتی‌سایکوتیک‌های غیر معمول باشد. تقریباً همیشه از داروهای ضد افسردگی اجتناب می شود زیرا می توانند علائم خلقی را بدتر کنند.
دپاکوت (والپروات سدیم) یک داروی ضد تشنج است که به عنوان یک تثبیت کننده خلق نیز موثر عمل می کند. این اغلب اولین داروی انتخابی در درمان اختلال دوقطبی با ویژگی های مختلط است. سایر داروهای ضد تشنج تثبیت کننده خلق و خوی عبارتند از لامیکتال (لاموتریژین) و تگرتول (کاربامازپین).
داروهای ضد روان پریشی غیر معمولی که معمولاً تجویز می شوند عبارتند از ابیلیفای (اریپیپرازول)، ریسپردال (ریسپریدون)، سروکل (کوتیاپین) و زیپرکسا (اولانزاپین). در برخی موارد، این عوامل به تنهایی و در شرایط دیگر همراه با نوع دیگری از تثبیت کننده های خلقی استفاده می شوند.
اگر داروها قادر به کنترل شدت و/یا دفعات اپیزودهای حاد نباشند، درمان تشنج الکتریکی (ECT) ممکن است توصیه شود. با وجود شهرت ترسناکش، ECT می تواند در هر مرحله از اختلال دوقطبی، از جمله قسمت هایی با ویژگی های مختلط، تسکین دهد. حتماً با پزشک و تیم درمانی مشورت کنید تا به شما کمک کند تصمیم بگیرید کدام گزینه درمانی برای شما مناسب است.
سلام یه سوال داشتم
من شیدایی بیقراری شدید همراه باافسردگی مختلط دارم چطورآن را کنترل کنم دارو با دوز بالا مصرف میکنم
سلام و ممنون از سوالتون.
ببینید درمان فاز مختلط اختلال دوقطبی در قدم اول دارو هست. من نمیدونم الان چه داروهایی مصرف میکنید. ولی لازمه که به یک روانپزشک مراجعه کنید تا داروهاتون بازبینی بشه و شاید لازم باشه دوزش بیشتر هم بشه.
در قدم بعد رویکردهای رواندرمانی نیز میتونه به کنترل خشم و بیقراری کمک کنه. راجع به مدیریت خشم هم توی همین سایت پست کذاشتم که میتونید به کلینک زیر مراجعه کنید:
مدیریت خشم