اختلال دوقطبی یک اختلال اختلال روانپزشکی است که باعث تغییرات شدید در سطح خلق و فعالیت می شود. همچنین بر انرژی، افکار، رفتار و توانایی فرد برای عملکرد در زندگی روزمره تأثیر می گذارد. اگر مبتلا به اختلال دوقطبی هستید و به بچه دار شدن فکر می کنید، یکی از سوالاتی که احتمالا از خود می پرسید این است که آیا اختلال دوقطبی خود را به کودک منتقل می کنید یا خیر. آیا اختلال دوقطبی ارثی است؟ نقش ژنتیک در اختلال دوقطبی چیست؟
این مقاله درباره ارثی بودن اختلال دوقطبی، عوامل دیگری که ممکن است نقش داشته باشند و اینکه آیا داشتن سابقه خانوادگی این بیماری ممکن است بر تصمیم شما برای بچه دار شدن تأثیر بگذارد، بحث می کند.
آیا اختلال دوقطبی ارثی است؟
اختلال دوقطبی یکی از ارثی ترین اختلالات روانپزشکی در نظر گرفته می شود. تحقیقات نشان می دهد که ژنتیک بین 60 تا 80 درصد علت این بیماری را تشکیل می دهد.
مدتی است که می دانیم اختلال دوقطبی می تواند در خانواده ها ایجاد شود. اکنون با تعیین توالی ژنومی، در مورد نقش احتمالی عوامل ژنتیکی در این اختلال می آموزیم. در حالی که نقش وراثت از مطالعات خانواده و دوقلوها مشخص است، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
بیایید به آنچه در مورد سابقه خانوادگی و اختلال دوقطبی می دانیم و سپس به آنچه متخصصان ژنتیک در مورد نقش ژن های فردی در اختلال دوقطبی و سایر اختلالات سلامت روان کشف کرده اند نگاه کنیم.
سابقه خانوادگی اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی به طور کلی به عنوان یکی از ارثی ترین اختلالات روانپزشکی بر اساس بررسی نمودارهای سابقه خانوادگی در نظر گرفته می شود. تحقیقات نشان می دهد که:
- فرزند یکی از والدین مبتلا به اختلال دوقطبی و دیگری بدون اختلال 15 تا 30 درصد احتمال ابتلا به اختلال دوقطبی را دارد.
- اگر والدین هر دو مبتلا به اختلال دوقطبی باشند ، 50 تا 75 درصد احتمال دارد که فرزند آنها نیز دچار اختلال دوقطبی شود.
- اگر در حال حاضر یک فرزند مبتلا به اختلال دوقطبی دارید ، 15٪ تا 25٪ احتمال دارد که فرزند دیگری نیز به آن مبتلا شود.
- اگر یکی از دوقلوهای همسان دارای اختلال دوقطبی باشد ، احتمال اینکه دیگری نیز داشته باشد 85 درصد است. همچنین احتمال ابتلای یک دوقلو همسان به اختلال دوقطبی از 38٪ تا 43٪ و دوقلوهای دو تخمکی (غیر همسان) بین 4.5٪ تا 5.6٪ است.
جنبه‌های خاص اختلال دوقطبی نیز در خانواده‌ها دیده می‌شود. از جمله قطبیت شروع بیماری ( شیدایی در مقابل افسردگی)، فراوانی دوره‌ها، وجود روانپریشی ، خودکشی، تندچرخی، اختلالات مرتبط با مصرف الکل، اختلال هراس، و پاسخ‌دهی (یا کمبود) به داروهایی مانند لیتیوم و سایر داروها.
سن شروع اختلال دوقطبی اغلب برای آن دسته از کودکانی که والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ مبتلا به اختلال دوقطبی شدیدتر دارند، کمتر است.
ژنتیک در مقابل محیط
هنگامی که اختلال دوقطبی در خانواده ها دیده می شود، این سوال مطرح می شود: آیا افزایش خطر به ژنتیک (ترکیب ژن های خاص) یا محیط (که ما چه کسی هستیم، از جمله تجربیات اولیه دوران کودکی، نحوه تربیت، روابط اجتماعی و محیط اطرافمان) مرتبط است.
به نظر می رسد که هر دو مکانیسم احتمالاً نقش دارند و در ایجاد اختلال دوقطبی نقش دارند . اپی ژنتیک، مطالعه در مورد اینکه آیا، چگونه و چه زمانی ژن‌ها بیان می‌شوند، توضیح می‌دهد که عوامل محیطی خاصی بیان ژن‌ها را تعیین می‌کنند یا حتی ژن‌های خاصی را در نسل بعدی روشن یا خاموش می‌کنند.
بیشتر بخوانید: آیا اختلال دوقطبی ناشی از عدم تعادل شیمیایی است؟
سایر عوامل خطر
سایر عوامل خطر که می توانند در شروع اختلال دوقطبی نقش داشته باشند عبارتند از:
- رویدادهای آسیب زا یا استرس زا : تجربه یک رویداد بسیار آسیب زا یا استرس زا، مانند مرگ ناگهانی یکی از عزیزان، می تواند باعث ایجاد اپیزودهای دوقطبی شود. بیماری، طلاق و مشکلات مالی نمونه هایی از عوامل استرس زا هستند که می توانند خطر ابتلا به شیدایی دوقطبی یا افسردگی را افزایش دهند.
- مصرف مواد : مصرف مواد مخدر و الکل نیز خطر ابتلا به اختلال دوقطبی را افزایش می دهد.
- تفاوت‌ها در ساختار مغز : در حالی که تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. افرادی که به اختلال دوقطبی مبتلا می‌شوند ممکن است به احتمال زیاد تفاوت‌های ساختاری در مغز داشته باشند.
ژنتیک اختلال دوقطبی
اگرچه در خانواده ها دیده می شود، اما تعریف عوامل خطر ژنتیکی خاص دشوارتر است. مطالعاتی که به بررسی ژنتیک اختلال دوقطبی می پردازند، نتوانسته اند یک ژن را که مسبب آن باشد (مثلاً مانند فیبروز کیستیک) بیابند.
بلکه به نظر می‌رسد که چندین ناحیه کروموزومی با ژن‌های متعدد (پلی ژنیک) وجود دارد که هر کدام تأثیر کمی در افزایش استعداد ابتلا به این اختلال دارند.
انواع ژن‌هایی مانند ANK3، CACNA1C، NCAN، ODZ4 و تصور می‌شود که حساسیت را افزایش می‌دهند اما تنها درصد بسیار کمی از خطر ژنتیکی را توضیح می‌دهند. علاوه بر این، اکثر افراد دارای این «الل های در معرض خطر» اختلال دوقطبی ندارند.
ژنتیک و داروهای دوقطبی
موضوع جداگانه‌ای که با درک جدید ما از ژنتیک به آن اشاره شده است این است که ژنتیک ممکن است در نحوه واکنش فرد به داروهای اختلال دوقطبی نقش داشته باشد.
به عنوان مثال، کسانی که دو نسخه غیرفعال از ژن CYP206 دارند، ممکن است متابولیزه کننده ضعیف داروهایی مانند ریسپریدون و آریپیپرازول باشند. همانطور که در بالا ذکر شد، میزان واکنش فرد به داروهایی مانند لیتیوم ممکن است در خانواده وجود داشته باشد.
سایر اختلالات سلامت روان
در بررسی حساسیت ژنتیکی، اشاره شده است که بین تغییرات ژنی که در اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی ، اختلال اسکیزوافکتیو و افسردگی ذکر شده است، همپوشانی وجود دارد .
اگر اختلال دوقطبی دارید باید بچه دار شوید؟
با دانستن اینکه خطر ابتلا به اختلال دوقطبی در کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی افزایش می یابد، آیا والدین مبتلا به این اختلال باید بچه دار شوند؟
این سوالی است که پاسخ درست یا غلطی ندارد. شرایط پزشکی زیادی وجود دارد که ممکن است جنبه ارثی داشته باشد. علاوه بر این، یک ژن یا توالی ژنی وجود ندارد که کودک را به اختلال دوقطبی “تضمین کند”.
توجه به این نکته مهم است که هیچ چیز نمی گوید که داشتن فرزندی که به اختلال روانپزشکی مبتلا می شود، تجربه شگفت انگیزی نخواهد بود.
افراد باید خودشان تصمیم بگیرند که چه چیزی برای خود و خانواده‌شان بهتر است. با این حال، دانستن اینکه سابقه خانوادگی دارید، می‌تواند در نظارت بر فرزندتان در صورتی که علائم یا نشانه‌هایی از خود نشان دهد تا قبل از وقوع یک دوره شیدایی، بیماری را تشخیص دهد، بسیار مفید است .
سخن آخر
به نظر واضح است که نقش ژنتیکی در ایجاد اختلال دوقطبی وجود دارد، اما به نظر می رسد این نقش چند ژنی (که توسط ژن های مختلف کمی کنترل می شود) و بسیار پیچیده است. به عبارت دیگر، یک یا حتی چندین تنوع ژنی وجود ندارد که باعث اختلال دوقطبی شود.
در عوض، این ترکیب متنوعی از ژن ها است که ممکن است استعداد فرد را برای ابتلا به اختلال دوقطبی افزایش دهد.
سابقه خانوادگی این اختلال دلیلی برای به تعویق انداختن والدین شدن نیست. ممکن است بخواهید در مورد علائم قرمز اختلال دوقطبی در کودکان و اشکال مختلف این اختلال بیاموزید .