هرپتوفوبیا یا خزنده‌هراسی ترس از خزندگان، به ویژه مارها و مارمولک ها است. شدت این فوبیای خاص نسبتاً رایج می‌تواند به شدت متفاوت باشد و تشخیص اینکه آیا فوبیای بالینی دارید یا صرفاً یک ترس را دشوار می‌کند . روانپزشک باید بر اساس معیارهای موجود در DSM تشخیص بالینی فوبیا را انجام دهد .
فوبیای خاص یک ترس غیرمنطقی از یک موقعیت یا شی است. درحالیکه فوبیاهای خاصی رایج‌تر هستند (مثلاً ترس از ارتفاع یا آکروفوبیا)، در واقع هیچ محدودیتی برای تعداد چیزهایی که می‌توانند در شرایط مناسب ترس یا اضطراب را برانگیزند وجود ندارد.
همه انواع فوبیا اشکالی از اختلالات اضطرابی هستند و 9 درصد از مردم ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می دهند. دو نوع دیگر فوبیا آگورافوبیا و فوبیای اجتماعی (اختلال اضطراب اجتماعی) هستند.
فوبیای تکاملی
نظریه ای وجود دارد که خزنده‌هراسی ، همراه با آراکنوفوبیا (ترس از عنکبوت)، یک فوبیای تکاملی است. نظریه پردازان بر این باورند که اجداد ما تمایل داشتند از حیواناتی – اعم از مهره‌داران و بی‌مهرگان – که می‌توانند باعث آسیب شوند می‌ترسند. بنابراین، تعداد زیاد خزندگان سمی در محیط می تواند باعث ایجاد هرپتوفوبیا در طول زمان شود.
در حالی که اکنون چنین موجوداتی مانند گذشته برای ما خطرناک نیستند، طبق این نظریه، ترس و اضطراب ممکن است غریزی باشد. ترس راهی برای محافظت از خود و زنده نگه‌داشتن خود در مواجهه با خطرات احتمالی بود که به نوبه خود یک صفت و رفتار مفید برای انتقال به نسل های آینده خواهد بود.
خزنده‌هراسی بسیار شخصی است
ترس از خزندگان یک فوبی بسیار شخصی است، به این معنی که علائم می تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد. درحالیکه ممکن است فقط هنگام لمس یک مار بزرگ بترسید، بیمار دیگری دچار یک مورد شدیدتر شود و حتی نتواند به عکسهای مارهای کوچک و بی‌خطر نگاه کند.
علائم مختلف خزنده‌هراسی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- هر زمان که در نزدیکی خزنده هستید بترسید
- ناتوانی در خرید از فروشگاه های حیوانات خانگی که خزندگان را برای فروش عرضه می کنند
- امتناع از رفتن به سفرهای پیاده روی یا سایر فعالیت هایی که در طی آن احتمال برخورد با خزنده وجود دارد.
- اگر به طور غیرمنتظره ای با خزنده مورد ترس خود روبرو شوید، واکنش بیش از حد، مانند فریاد، گریه، لرزیدن یا تهویه بیش از حد
ویژگی‌های فوبیای کمتر شدید شامل تحمل خزندگان در آن ناحیه است، اما در صورت تماس فیزیکی با خزندگان وحشت زده می‌شوید.
شما مبتلا به فوبیای بالینی نمی‌باشید مگراینکه این ترس مادام‌العمر باشد، بیش از 6 ماه طول بکشد و با سطح واقعی خطر تناسب نداشته باشد. بعنوان مثال، ترس از یک مار زنگی سمی به احتمال زیاد واجد شرایط نیست. زیرا خطر در این مورد می تواند بسیار واقعی باشد و سطح ترس مناسب است.
درمان ترس از خزندگان
فوبیای خاص تنها در صورتی نیاز به درمان دارد که در فعالیت های روزانه شما از جمله شغل و روابط شخصی شما اختلال ایجاد کند. اگر فکر می‌کنید علائم هرپتوفوبیا را نشان می‌دهید، با پزشک یا درمانگر مشورت کنید تا مشخص شود که آیا این فقط یک ترس روزمره است یا معیارهای تشخیص بالینی را دارید.
با درمان مناسب، اکثریت قریب به اتفاق فوبیا قابل کنترل یا درمان هستند. با این حال، با گذشت زمان، فوبی‌های درمان‌نشده می‌توانند بدتر شوند و زندگی را محدود کنند.
در بسیاری از موارد، ممکن است دارویی برای کمک به درمان برخی از علائم مرتبط با ترس، مانند اضطراب یا افسردگی، تجویز شود. اما یک دوره جامع درمان احتمالاً شامل یک دوره رفتاردرمانی نیز می باشد.
درمان حساسیت زدایی سیستماتیک
حساسیت زدایی سیستماتیک، بر اساس اصول درمان شناختی- رفتاری ، می تواند 90 درصد از افراد مبتلا به ترس از خزندگان را با موفقیت درمان کند. به گفته Tom G. Stevens، دکترای روانشناس و استاد بازنشسته در دانشگاه کالیفرنیا، بسته به شدت علائم شما، می توانید خود را از طریق مراحل راهنمایی کنید یا از یک روانشناس یا روانپزشک کمک بگیرید.
این روش اشکال مختلفی دارد و روش رایج درمان اکثریت قریب به اتفاق موارد خاص فوبیا است. این نوع درمان شامل مواجهه با موضوع ترس شما است، اما در یک محیط امن و با دقت کنترل شده. این به فرد تحت درمان اجازه می دهد تا با سرعت خود پیش برود و ناراحتی را که ممکن است از پرداختن به ترس های خود احساس کند، کاهش می دهد.
در نهایت، ایده این است که شما بیشتر و بیشتر با موضوع ترس خود راحت تر می شوید، تا زمانی که دیگر در حضور آن احساس اضطراب نکنید. این نوع درمان هم بی خطر و هم موثر است، بنابراین مهم است که به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و کمک در دسترس شماست.