اختلال کنترل تکانه عبارت است از هوس های ناگهانی، نیرومند و غیرقابل مقاومت برای انجام کاری که ممکن است حقوق دیگران را نقض کند یا با هنجارهای اجتماعی در تضاد باشد. این رفتارهای تکانشی ممکن است به طور مکرر، سریع و بدون در نظر گرفتن پیامدهای اعمال رخ دهد.
Pyromania (آتش سوزی عمدی) و kleptomania (میل به دزدی) انواع شناخته شده اختلالات تکانشی هستند. اختلال انفجاری متناوب ، تریکوتیلومانیا (اصرار برای کندن موهای خود)، اختلال سلوک ، اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه، و اختلال کنترل تکانه نامشخص چند مورد دیگر هستند.
علائم و نشانه های اختلال کنترل تکانه
علائم و نشانه هایی وجود دارد که ممکن است در برخی افراد به اختلال کنترل تکانه اشاره کند. شناسایی این نوع اختلال همیشه آسان نیست، اما موارد زیر ممکن است نیاز به بررسی را نشان دهد.
- علائم رفتاری : دزدی، دروغ‌گویی، برافروختن آتش سوزی، رفتارهای مخاطره آمیز یا بداخلاقی ، و رفتارهای پرخاشگرانه یا فرار
- علائم شناختی : رفتار وسواسی، مشکل در سازمان، اختلال در عملکرد اجرایی و توانایی تمرکز ضعیف
- علائم اجتماعی و عاطفی : عزت نفس پایین ، گوشه گیری یا انزوای اجتماعی، جدایی و/یا اضطراب، تغییرات شدید در افکار و خلق، و احساس گناه یا پشیمانی.
وقتی رفتار به یک اختلال تبدیل می شود
به طور معمول، یک عمل تکانشی ناشی از تنشی است که به حدی رسیده‌است که فرد دیگر نمی تواند در برابر آن مقاومت کند. با این حال، احساس رهایی فوری از انجام یک رفتار تکانشی کوتاه مدت است.
احساساتی مانند گناه یا شرم ممکن است به دنبال داشته باشد. اعمال تکانشی مکرر ممکن است در دراز مدت منجر به تعدادی پیامدهای منفی مانند ناراحتی عاطفی یا پشیمانی بیشتر شود.
هنگامی که عوارض عاطفی رفتار تکانشی غیرقابل کنترل می شود یا زندگی روزمره را به طور جدی مختل می کند، اختلال کنترل تکانه یک علت محتمل است.
عوامل خطر برای اختلال کنترل تکانه
عوامل استرس زای داخلی و خارجی هر دو محرک شناخته شده برای اختلال در کنترل تکانه هستند. تصور می شود بسیاری از انواع اختلالات کنترل تکانه از آسیب پذیری های عصبی زمینه ای همراه با استرس های محیطی ناشی می شوند.
برخی از عوامل خطر اختلال تکانشی عبارتند از:
- مرد بودن (مردان بیشتر از زنان مستعد اختلالات کنترل تکانه هستند)
- استعداد ژنتیکی
- مصرف مزمن مواد مخدر یا الکل
- قرار گرفتن در معرض آسیب، سوء استفاده یا بی توجهی
- قرار گرفتن در معرض خشونت یا پرخاشگری
- مصرف داروهای آگونیست دوپامین، مانند داروهای تجویز شده برای بیماری پارکینسون
برخی عدم تعادل های شیمیایی ممکن است به اختلال کنترل تکانه در برخی افراد کمک کند. مشکلات روانی اضافی، مانند اختلالات دوقطبی یا شخصیت ، اغلب در افراد مبتلا به اختلال کنترل تکانه وجود دارد.
انواع اختلال کنترل تکانه و درمان
اصطلاح اختلال کنترل تکانه دسته ای از مشکلات سلامت روان است. درمان ممکن است برای اختلالات خاص متفاوت باشد.
پیرومانیا
افراد مبتلا به این نوع اختلال کنترل تکانه عمداً بدون توجه به تخریب یا آسیبی که اعمالشان ممکن است ایجاد کند آتش می زنند. برای بسیاری از افراد محکوم به آتش سوزی که دارای پیرومانی آشکار هستند، دارای اختلالات شخصیتی مانند اختلالات شخصیت ضداجتماعی و مرزی نیز هستند .
تحقیقات در مورد درمان ها تا حدودی محدود است زیرا این وضعیت نادر است. با این حال، چندین مطالعه موردی نشان داده‌اند که به نظر می‌رسد داروهای مختلف به رفع این نیاز کمک می‌کنند. تکنیک‌های رفتاردرمانی شناختی نیز نویدبخش اثربخشی هستند.
کلپتومانیا
کلپتومانیا میل همیشگی و مقاومت ناپذیر به دزدی است. افرادی که دارای این اختلال کنترل تکانه هستند اغلب اقلامی را می دزدند که ارزش شخصی یا پولی کمی دارند
کلپتومانیا می‌تواند دارای زیرگروه‌هایی باشد که بیشتر شبیه اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) هستند و سایرین بیشتر شبیه به اختلالات اعتیادی و خلقی هستند . برای افراد مبتلا به کلپتومانیا (و بستگان درجه اول آنها) تشخیص روانپزشکی یا مشکلات اعتیاد نیز رایج است.
گزینه های درمانی موثر برای کلپتومانیا بسته به نوع فرعی ممکن است متفاوت باشد. نشان داده‌اند که درمان شناختی رفتاری و دارو موثر هستند، در حالی که تثبیت کننده های خلق ، داروهای ضد افسردگی و داروهای آنتاگونیست مواد افیونی نیز در شرایط خاص امیدوارکننده بوده‌اند.
اختلال انفجاری متناوب
اختلال انفجاری متناوب زمانی تشخیص داده‌می‌شود که فردی در موارد متعدد بر اساس انگیزه‌های تهاجمی عمل کرده و مرتکب اعمال شدید تهاجمی مانند حمله یا تخریب اموال شده‌باشد. یکی از راه‌هایی که تشخیص داده می‌شود، شدت رفتار پرخاشگرانه فرد است (به خوبی با محرکی که قبل از آن ایجاد شده، تناسب ندارد).
مطالعات ارتباط بین اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و اختلال انفجاری متناوب را یافته‌اند.
افراد مبتلا به اختلال انفجاری متناوب ممکن است از درمان شناختی رفتاری برای یادگیری مهارت های آرامش و مقابله سود ببرند. علاوه بر این، بسته به علائم و سن، ممکن است برای فرد داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان پریشی یا تنظیم کننده های خلق نیز تجویز شود.
تریکوتیلومانیا
Tricho یونانی به معنای “مو” است، tillo به معنای “کشیدن” است و شیدایی یک رفتار یا فعالیت بیش از حد است. بنابراین، تریکوتیلومانیا شامل یک میل اجباری برای کندن موهای خود است. این رفتار تکانشی بیشتر در کودکان و نوجوانان رویت می‌شود. هنگامی که در بزرگسالان ظاهر می شود، زنان نه برابر مردان به آن مبتلا می شوند.
به نظر می رسد رفتار درمانی با مولفه های تمرین معکوس عادت موثرترین درمان برای تریکوتیلومانیا باشد، اما برخی از داروها نیز نتایج مثبتی را ارائه کرده اند.
اختلال سلوک
اختلال سلوک شامل الگوهای رفتاری است که می تواند شامل پرخاشگری به افراد و حیوانات، تخریب اموال، سرقت یا سایر اعمال فریبکارانه و نقض جدی قوانین باشد. این اختلال می تواند در کودکان خردسال (حتی در کودکان پیش دبستانی) ظاهر شود و بیش از 18 سال تشخیص داده‌نمیشود.
اختلال سلوک و اختلال کم توجهی بیش فعالی (ADHD) اغلب دست به دست هم می دهند. ابتلا به این اختلال کنترل تکانه در دوران کودکی معمولاً مقدم بر ایجاد اختلال شخصیت ضد اجتماعی در بزرگسالی است.
درمان اختلال سلوک معمولاً شامل درمان با والدین کودک یا کل خانواده است، داروهایی مانند محرک ها و داروهای ضد روان پریشی نیز ممکن است تجویز شوند، به خصوص اگر این اختلال همراه با ADHD رخ دهد.
اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه
مانند اختلال سلوک، اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه در دوران کودکی و نوجوانی تشخیص داده‌می‌شود. علائم آن شامل خلق تحریک پذیر، مجادله یا سرکشی و درگیر شدن در رفتارهای انتقام جویانه است.
درمان موثر این اختلال کنترل تکانه اغلب شامل نوعی روان درمانی است . اگر اختلال دیگری وجود داشته باشد، یا اگر پرخاشگری شدید وجود داشته‌باشد، ممکن است از داروها نیز استفاده شود.
اختلال کنترل تکانه نامشخص
اگر فردی تکانه هایی داشته‌باشد که به طور منظم با یکی از انواع دیگر همخوانی ندارد، ممکن است به اختلال کنترل تکانه نامشخصی تشخیص داده‌شود. به عنوان مثال، استفاده مشکل ساز از اینترنت ممکن است به عنوان یک اختلال کنترل تکانه نامشخص طبقه بندی شود. درمان بر اساس علائم تکانه و شدت آن متفاوت است.
سخن پایانی
اگر اختلال کنترل تکانه وجود داشته باشد، یک متخصص مجرب می تواند یک ارزیابی کامل و یک برنامه درمانی جامع ارائه دهد که مهارت های اجتماعی را ایجاد و تقویت می کند. به عنوان مثال، یک درمانگر ممکن است بر حل مسئله، راه‌هایی برای غلبه بر یک تثبیت با رضایت فوری، و استراتژی‌هایی برای مهار تکانه‌ها از طریق تکنیک‌هایی که به ایجاد خودکنترلی بهتر کمک می‌کند، تمرکز کند .
در برخی موارد، داروها همچنین می توانند روند درمان را بهبود بخشند، به خصوص اگر شرایط دیگری وجود داشته باشد. نوع داروی تجویز شده بسته به اختلالی که وجود دارد می تواند متفاوت باشد.
سوالات متداول
آیا قمار بیش از حد یک اختلال کنترل تکانه محسوب می شود؟
قمار بیش از حد دیگر یک اختلال کنترل تکانه محسوب نمی شود. اختلال قمار پاتولوژیک قبلاً به عنوان یک اختلال کنترل تکانه نامشخص طبقه بندی می شد، اما DSM-5 اکنون آن را به عنوان یک اعتیاد طبقه بندی می کند.
چه چیزی باعث اختلال کنترل تکانه می شود؟
ژنتیک، مصرف مواد و تروما همگی می توانند خطر ابتلا به اختلال تکانشی را افزایش دهند. برخی از داروها همچنین می توانند منجر به ایجاد یک اختلال کنترل تکانه شوند، مانند آگونیست های دوپامین که اغلب برای بیماری پارکینسون تجویز می شوند.
چند نفر در ایالات متحده تحت تأثیر اختلال تکانه قرار دارند؟
در مطالعه ای که روی 293 بزرگسال انجام شد، کمی کمتر از یک سوم (32.8٪) به اختلال کنترل تکانه مبتلا بودند. شیوع اختلال کنترل تکانه در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون کمی بیشتر است و تا 40 درصد از مبتلایان به این بیماری را تحت تاثیر قرار می دهد. این تا حد زیادی به دلیل عوارض جانبی دارو است.تعداد کودکانی که مشکلات کنترل تکانه دارند بسته به نوع آنها متفاوت است. به عنوان مثال، اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه تقریباً 3.3٪ از کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد در حالی که شیوع اختلال سلوک چیزی بین 1.5٪ تا 3.4٪ است.
چگونه می توانید به کودکی با مشکلات کنترل تکانه کمک کنید؟
ایجاد روال‌ها، تعیین محدودیت‌ها و تمجید از رفتار مناسب، همگی راه‌هایی برای کمک به کودک مبتلا به مشکلات کنترل تکانه برای ایجاد رفتارهای سالم هستند. بنابراین می‌توانید رفتارهایی را که می‌خواهید ببینید و فقط با آنها مهم‌ترین نبردها را انتخاب کنید.