رفتارهای اجباری اقداماتی هستند که فرد انجام می دهد که برای خود و گاهی اوقات دیگران مخرب است. افرادی که اجباری رفتار می کنند یا به این دلیل این کار را انجام می دهند که مغزشان برای چنین رفتاری طراحی شده است یا به این دلیل که میل شدیدی برای انجام این کار احساس می کنند و نمی توانند به سادگی این رفتار را متوقف کنند. رفتارهای اجباری اغلب تکراری هستند و در بافت محیطی معنا ندارند.
این مقاله علائم و نمونه‌هایی از رفتار اجباری، علل، گزینه‌های درمانی و اطلاعاتی درباره زمان درخواست کمک حرفه‌ای ارائه می‌دهد.
علائم رفتار اجباری
رفتارهای اجباری اغلب با اختلالات سلامت روان مرتبط هستند و خود رفتارها می توانند بسیار متفاوت باشند. با این حال، همه رفتارهای اجباری نگران کننده نیستند. برخی از برنامه های روزانه، مانند خوردن یک وعده غذایی در همان زمان یا انجام یک فعالیت مشابه هر شب، دارای عناصر اجباری هستند اما نشانه بیماری نیستند.
اختلالات روانپزشکی مرتبط
رفتارهای اجباری می تواند با چندین بیماری مرتبط با سلامت روان یا بیماری های دیگر مرتبط باشد. نمونه هایی از بیماریهایی که ممکن است شامل رفتارهای اجباری باشد عبارتند از:
- اختلال مصرف مواد
- اختلال وسواس اجباری (OCD)
- اختلالات خوردن
- اختلالات عصبی مانند بیماری پارکینسون
- اختلال طیف اوتیسم
نمونه هایی از رفتار اجباری
رفتارهای اجباری معمولاً تکراری هستند، معمولاً رخ می‌دهند، در موقعیت‌هایی که نامناسب یا خارج از زمینه توصیف می‌شوند ادامه پیدا می‌کنند و منجر به اختلال عملکردی می‌شوند.
تقریباً هر نوع رفتاری می تواند اجباری باشد. در اینجا چند نمونه از موارد رایج تر می آوریم:
- حرکات اجباری، مانند لرزش یا تکان دادن
- اعمال اجباری، مانند قفل کردن و باز کردن مکرر قفل درب یا شستشوی دست‌ها بلافاصله پس از لمس دستگیره در عمومی
- رفتار جنسی اجباری
- خرید اجباری
- استفاده اجباری از گوشی های هوشمند
علل رفتار اجباری
دلایل مختلفی وجود دارد که چرا فردی ممکن است رفتارهای اجباری از خود نشان دهد، چه عصبی و چه برای جلوگیری از برخی پیامدهای منفی. افرادی که رفتار اجباری دارند احتمالاً:
- توانایی کمی برای کنترل یا خودداری از رفتار دارند
- احساس کنید که رفتارهای غیرقابل کنترل ناخوشایند هستند
- اگر این رفتار را انجام ندهند، احساس کنید که کنترل خود را از دست می دهند
- یک احساس درونی داشته باشید که نمی توانند از انجام این رفتار دست بردارند
اختلال وسواس اجباری (OCD)
بسیاری از رفتارهای اجباری ناشی از اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) است. وسواس عمدتاً افراد بین 15 تا 44 سال را تحت تأثیر قرار می دهد و بسیار ناتوان کننده است. وسواس می تواند بیشتر از سایر بیماری های روانی غیر کشنده از جمله افسردگی مخرب باشد.
رفتار اجباری مرتبط با عصب شناختی
تحقیقات نشان می‌دهد که رفتارهای اجباری غیرقابل کنترل اغلب با ناهنجاری‌هایی در مناطق مختلف مغز که در آن یادگیری و رفتار اتفاق می‌افتد، مرتبط است. افرادی که اجباری رفتار می کنند معمولا مغزهایی دارند که در یادگیری عادتی بیش از حد فعال هستند یا در کنترل هدفمند کم تحرک هستند.
رفتارهای اجباری برای جلوگیری از عواقب منفی
برخی افراد برای اجتناب از احساس استرس یا پریشانی و به دست آوردن حس کنترل، اجباری رفتار می کنند. این در افراد مبتلا به وسواس و اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی عصبی رایج است . در این شرایط، فرد معمولاً از چیزی ترسناک یا ناخوشایند اجتناب می کند.
به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به وسواس ممکن است به طور اجباری قفل درهای خود را چک کند تا از نفوذ کسی به خانه خود جلوگیری کند. فرد مبتلا به بی اشتهایی ممکن است برای جلوگیری از نتیجه ناخواسته افزایش وزن غذا نخورد.
چگونه رفتار اجباری را درمان کنیم
رفتارهای اجباری مرتبط با بیماری روانی با موفقیت از طریق درمان سلامت روان درمان می شوند . نوع خاص درمان به وضعیت و علائم شما بستگی دارد. برخی از موثرترین انواع درمان برای رفتارهای اجباری مرتبط با بیماری روانی عبارتند از:
- درمان شناختی-رفتاری (CBT) : این نوع درمان از شما می خواهد که به افکار خود توجه کنید و هر چیزی را که غیر واقعی یا غیر مفید است شناسایی کنید. با گذشت زمان، با درمانگر خود کار می کنید تا یاد بگیرید که چگونه این افکار را به چالش بکشید و رفتارهای خود را به رفتارهای سالم تر و بهتر تغییر دهید.
- مواجهه درمانی : این نوع درمان شما را در معرض چیز یا رویدادی قرار می دهد که باعث ناراحتی می شود، مانند لمس کردن دستگیره در عمومی، برای کاهش رفتار اجباری. پس از مواجهه، از شما خواسته می شود از پاسخ اجباری معمولی خود، مانند شستشوی دست ها خودداری کنید.
- دارو : دارو ممکن است مکمل مفیدی برای درمان باشد و به بیماری شما بستگی دارد. به عنوان مثال، برای فردی که مبتلا به وسواس است، ممکن است یک مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) تجویز شود ، در حالی که برای فرد مبتلا به بیماری پارکینسون ممکن است داروهای مسدودکننده بتا یا جایگزین‌های دوپامین تجویز شود.
چه زمانی باید به یک روانپزشک مراجعه کرد
هر زمان که فردی رفتارهای تکراری را تجربه می کند که نمی تواند آنها را کنترل کند، چه به دلایل رفتاری یا عصبی باشد، مراجعه به یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ضروری است. تشخیص اولین قدم در تعیین علت رفتارهای اجباری است و به تعیین یک برنامه درمانی موثر کمک می کند.
خلاصه
رفتارهای اجباری اعمالی هستند که مخل، اغلب تکراری و تکرار شونده هستند. بسیاری از رفتارهای اجباری با یک بیماری روانی مرتبط هستند، مانند اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD)، اختلالات خوردن و اختلالات مصرف مواد. برخی از رفتارهای اجباری عصبی هستند و علائم بیماری های دیگر مانند بیماری پارکینسون هستند.
افرادی که رفتار اجباری دارند احتمالاً نمی توانند رفتار را کنترل کنند، احساس می کنند که این رفتار ناخوشایند است، اگر آن را انجام ندهند، کنترل خود را از دست می دهند، و/یا احساس می کنند که نمی توانند انجام آن را متوقف کنند. نمونه هایی از رفتارهای اجباری شامل خرید اجباری چیزها، قفل کردن و باز کردن قفل در قبل از خواب، و شستشوی اجباری دست ها پس از تماس به چیزی در جمع است.
درمان رفتارهای اجباری به علت آنها بستگی دارد، اما ممکن است شامل روان درمانی، دارو یا ترکیبی از هر دو باشد. اگرچه همه رفتارهای اجباری باعث نگرانی نیستند، اما هر زمان که نمی توانید رفتار خود را کنترل کنید یا احساس می کنید که رفتار مخرب است، باید با یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی مشورت کنید.
سخن پایانی
احساس اینکه نمی توانید برخی رفتارها را کنترل یا متوقف کنید، ممکن است ناخوشایند و نگران کننده باشد. علت رفتارهای شما هرچه که باشد، گزینه های درمانی در دسترس هستند. جستجوی حمایت از یک ارائه‌دهنده پزشکی و/یا سلامت روان می‌تواند آرامش و درمان مؤثری را به همراه داشته باشد تا به شما کمک کند تا با رفتارهای اجباری خود کنار بیایید و به طور مؤثر آن را مدیریت کنید.
سوالات متداول
چه چیزی باعث رفتارهای اجباری می شود؟
رفتارهای اجباری می تواند ناشی از یک اختلال، مانند بیماری پارکینسون یا اختلال طیف اوتیسم، یا یک اختلال سلامت روان، مانند اختلال مصرف مواد، اختلال وسواس فکری اجباری (OCD)، یا اختلال خوردن باشد.
چگونه می توانم رفتار اجباری خود را متوقف کنم؟
بسته به علت رفتار اجباری شما، گزینه های درمانی مختلفی در دسترس است. برخی از گزینه های درمانی شامل درمان شناختی-رفتاری (CBT) و مواجهه درمانی است. بسته به علائم و شرایط شما، ممکن است دارو نیز توصیه شود.