هر کسی به گونه ای خیالبافی میکند. ولی خیالبافی در بعضی کودکان به گونه ای است که در زندگی و کار روزمره آنها اختلال ایجاد میکند. ساختن قصرهای رویایی در خیال، وقتی مشکل ساز میشود که از آن به عنوان یک مکانیسم دفاعی برای انجام ندادن کارهای مدرسه و وظایف استفاده شود. پیشنهادهای زیر را برای اینکه دریایید آیا خیالبافی کودک شما یک مشکل است و اینکه در مورد آن چه باید بکنید به کارگیرید.
وابستگی به تخیل، باعث جدا شدن کودک از دنیای واقعی میشود. تخیل و رویا‌ها تا اندازه‌ای که بی آزار باشند و روی کودک اثر منفی نگذارد، مفید هستند اما اگر باعث شب بیداری، شب ادراری، ترس و ناامنی، انزوا و مختل شدن روابط کودک شود لازم است که والدین از یک روانشناس کودک درخواست کمک کنند.تخیل و دوستان خیالی، مزیت‌های زیادی دارد و به رشد و توسعه تخیل کودک و بهبود کیفیت روابط در بزرگسالی کمک میکند اما اگر دوست خیالی کودک، تنها دوست او می‌باشد، باید نگران کودک خود باشید. والدین باید تلاش کنند مرز بین واقعیت و خیال را برای کودک مشخص کنند. تفاوت آنها را به او آموزش داده و علاوه بر کمک به پرورش تخیل او، کنترل اوضاع را در دست بگیرند.
تخیل کودک از چه چیز هایی ناشی می شود؟
عوامل مختلفی در تعیین میزان، نوع و شدت تخیل کودک دخیل هستند. عواملی مثل ژنتیک، تربیت، محیط و…ممکن است کودک ژن خلاقیت و رویاپردازی را از والدین یا افراد دیگری دریافت کند و لازم است که والدین آنها را کشف و پرورش دهند.
همچنین عوامل محیطی نقش بسیار مهمی در تربیت تفکر خلاقانه کودک دارد. محیط مدرسه، محیط بازی، گروه دوستان و همسالان، همچنین اطرافیان و اقوام هم می‌توانند باعث شکوفایی خلاقیت یا سرکوب آن شوند. والدین باید به گونه‌ای اوضاع را کنترل کنند که خلاقیت کودک به او فشار روانی وارد نکند و در مسیر درست از آن استفاده نماید.
آیا خیالبافی کودک شما مشکل ساز است؟
از خودتان بپرسید که آیا فرزندتان در مدرسه موفق است و کارهایش را به طور مرتب انجام میدهد؟ آیا به درستی از دستورات تبعیت میکند؟ اگر چنین است، خیالبافی او مزاحمتی برایش ایجاد نکرده است و خللی در امر تحصیل او ایجاد نکرده است. ولی اگر نظر معلم یا خودتان این است که این مسأله موجب ناراحتی میشود، باید به آن به عنوان یک مشکل نگاه کنید.
علت خیالبافی کودک را دریابید.
دلایل متعددی وجود دارند که توجیه میکنند به چه علت کودک ممکن است ترجیح دهد به جای زندگی در دنیای واقعی پیرامونش به خیالبافی بپردازد و دنیای ساختگی خود را بیشتر دوست بدارد. به این پرسشها پاسخ دهید:
آیا یک دلیل پزشکی برای خیالبافی کودک وجود دارد؟
به دلیل اینکه خیالبافی و فرورفتن در رویا میتواند یکی از نشانه های حمله صرع کوچک باشد، کودک را نزد یک پزشک ببرید تا از نبود مشکل پزشکی اطمینان یابید
آیا خیالبافی کودک به استعمال مواد مخدر مربوط است؟
اگر کوچکترین تردیدی وجود دارد که فرزندتان ممکن است مواد مخدر مصرف کرده باشد، این مساله را فوراً و به شدت پیگیری کنید. میتوانید از پزشک بخواهید ترتیب آزمایش ادرار را برای بررسی همین مساله بدهد.
آیا مسأله عاطفی در رابطه با خیالبافی کودک وجود دارد؟
بکوشید تا در بیابید که رویاهای کودک بیشتر درباره چیست؟ زیرا ممکن است بدین وسیله بتوانید دریابید که چه مسأله ای کودک را آزار داده است و یا آزار می دهد. خیالبافی و رؤیا راهی برای فرار از دنیای واقعی است. رؤیاها خصوصی اند و به سادگی نمیتوان آنها را با کسی در میان گذاشت. ولی راهی برای دوباره ساختن و طراحی کردن موقعیتها و شرایط نامطلوب هستند. رویابافی میتواند کاملا طبیعی باشد. ولی وقتی کودک شروع به ترجیح دادن دنیای خیالی خودش به دنیای واقعی پیرامونش کرد زمان آن است که به مسأله توجه بیشتری کنید.
آیا خیالبافی کودک در اثر خستگی است؟
شاید کار مدرسه کودک خوب پیش نمی رود و کودک خیلی در درسهایش موفق نیست. و یا امکان دارد که کودک بیرون از مدرسه کار زیادی نداشته باشد و از بیکاری به خیالبافی بپردازد. در اینجا یک برخورد دو قسمتی لازم است. بدین ترتیب که زندگی کودک را برایش جالبتر و جذاب تر کنید و به او بیاموزید که مشارکت در کارها و برنامه هایی که طراحی میشوند کار پسندیده ای است و میتواند برای انجام آنها پاداش بگیرد.
برای کاهش خیالبافی کودک بیشتر با او تعامل کنید.
- برقراری ارتباط با همسن و سالها را تشویق کنید برنامه ای طراحی کنید که کودک شما جزیی از یک گروه کودک همبازی شود. کودکان دیگر را به خانه تان دعوت کنید تا همه باهم بازی کنند. به ویژه در مورد کودکانی که به فعالیتهای انفرادی عادت کرده اند یا حتی آن را ترجیح میدهند و دوست دارند، تمام تلاش خود را بکنید که در برنامه های گروهی شرکت کنند.
- شرکت در برنامه های گروهی را تقویت کنید وقتی کودک به منزل می آید از او بپرسید در مدرسه چه کرده است. این کار به او میفهماند که شما برای ارتباطات او با افراد ،دیگر ارزش قایلید و این مسأله برای شما اهمیت دارد.
- اگر زیاد تنها میماند طوری برنامه ریزی کنید که در بعضی از کارها همراه شما باشد کودکان کوچک تر دوست دارند در فعالیتها و کارهای بزرگترها مشارکت داشته باشند. کارهایی را که فکر میکنید کودک میتواند از عهده آنها برآید انتخاب کنید و انجام آنها را به کودک بسپارید. ،همچنین او را برای همکاری و کمکش تشویق کنید.
- کودک را به کارهایی تشویق کنید که سازنده اند و نیاز به کار دست و فکر دارند. برای نمونه بازیهای کامپیوتری، کارت بازی، جدول کلمات متقاطع و ورزش نیاز به یک ذهن قوی و سالم دارند. برای کودکتان ترتیب فعالیتهای غیر درسی را بدهید که تجارب او را افزایش دهند به طور کلی به کودک زمینه های جدیدی برای علاقه مند شدن معرفی کنید.
برای کاهش خیالبافی، برای انجام کارها محدودیت زمانی تعیین کنید.
قبل از اینکه کودک انجام تکالیف شب خود را آغاز کند، مثلاً از او بپرسید فکر میکنی چه قدر انجام آن طول خواهد کشید؟ سپس یک ساعت زنگدار را طبق گفته او کوک کنید و از کودک بخواهید قبل از زنگ زدن ساعت، کارش را تمام کند. فعالیتهایی مانند چیدن ،میز جمع کردن اسباب بازیها و… برای او تعیین کنید که دیگر رفتن به سفرهای طولانی خیالی و فرورفتن در عمق رؤیا، برای کودک، ممکن نباشد. به کودکتان در مقابل انجام سریع و به موقع کارها پاداش بدهید.
با معلم همکاری کنید.
بسیاری از کودکانی که مشکلات تحصیلی دارند در طی روز وقت زیادی را در خیالبافی و رؤیا به سر میبرند تا از آنچه در اطرافشان در جریان است، دور شوند. بعضی ،دیگر اصلاً به خیالبافی وابسته اند و با خیالبافی وقت خود را پر میکنند. حتی اگر کودک به نظر شما کارهایش را به موقع انجام میدهد، اگر معلمش معتقد است که خیالبافی کودک مسأله ساز است، حتماً همین طور است! گرچه شما نمیتوانید از معلم انتظار داشته باشید تمام وقت خود را به کودک شما اختصاص دهد و برنامه مدون و پیچیده ای را تنها برای او اجرا کند. ولی احتمالا اگر از معلم خواهش کنید با شما همکاری خواهد کرد. از معلم بخواهید ترتیب جلسه ای با شما را بدهد تا با هم برنامه یا نقشه ای را طراحی کنید که شرکت کودک در برنامه های تحصیلی و آموزشی را تقویت کند.
- از معلم بخواهید که توجه کند چه زمانهایی کودکتان به رؤیا فرو می رود. آن گاه، درست در همان زمان ها کودک را با مسایل درسی مشغول کنید به طور دقیق برای کودک مشخص کنید که چه انتظاری از او دارید برای مثال ماری، خانم معلم میگه که تو موقع درس میری تو فکر و خیال اگر خوب به درس گوش کنی و در درس شرکت کنی، معلمت بهت تشویق نامه میده و در مقابل من هم به تو جایزه میدم باید یادآوری کنیم که تشویق نامه ها را نادیده نگیرید و آنها را طبق برنامه ها و شرایط مشخصی به کودکتان بدهید.
نوشتار مرتبط