تیک عصبی یک حرکت یا صدای ناگهانی، کنترل نشده و تکراری است. نمونه هایی از تیک ها شامل بالا انداختن شانه ها، فریاد زدن، تکرار عبارات، ضربه زدن، تکان دادن، پلک زدن، شکلک درآوردن، سرفه و زمزمه کردن غیرعمدی است.
در این مقاله با ماهیت، انواع مختلف اختلالات تیک و علل، علائم و درمان آن بیشتر آشنا شوید.
تیک عصبی چیست؟
فردی که تیک عصبی دارد حرکات یا صداهای ناگهانی و غیرارادی تولید می کند. تیک ها می توانند حرکتی یا صوتی باشند. آنها همچنین می توانند ساده (درگیری یک قسمت بدن یا یک صدا) یا کمپلکس (درگیری چند قسمت بدن یا عبارات طولانی تر) باشند.
وقتی کسی می گوید که تیک دارد، معمولا یک یا چند تیک حرکتی یا صوتی دارد. برخی از تیک ها بسیار خفیف هستند، در حالی که برخی دیگر می توانند شدید باشند و به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند. افرادی که تیک دارند نمی توانند آنها را کنترل کنند و نباید به خاطر آنها سرزنش شوند یا مورد انتقاد قرار گیرند.
انواع تیک های عصبی
تیک ها می توانند به صور مختلف ظاهر شوند. با این حال، برخی از آنها شایع تر از انواع دیگر هستند. پیشتر چند نمونه از تیک ها را آوردیم.
تیک های حرکتی ساده
نمونه های رایج تیک های حرکتی ساده شامل موارد زیر است:
- چشمک
- بو کشیدن
- چشمک
- شانه بالا انداختن
- چمباتمه
- تکان
- شکلک درآوردن
تیک های حرکتی کمپلکس
نمونه هایی از تیک های حرکتی کمپلکس عبارتند از:
- تکان دادن سر هنگام پریدن
- تکان دادن سر در حین تکان دادن بازو
- شکلک درآوردن حین بالا انداختن شانه ها
- مشت زنی در حین پلک زنی مکرر
- پرش
- رقصیدن
- ژست جنسی
- لمس مکرر اشیا یا افراد دیگر
- خود آزاری
تیک های صوتی ساده
نمونه هایی از تیک های صوتی ساده عبارتند از:
- زمزمه کردن
- غرغر کردن
- سرفه کردن
- پاک کردن گلو
- فریاد یک کلمه یا هجا
- پارس کردن
تیک های صوتی کمپلکس
نمونه هایی از تیک های صوتی کمپلکس عبارتند از:
- تکرار کلمات، عبارات یا جملات
- کپی کردن کلمات یا عبارات دیگران ( اکولالیا )
- فریاد کلمات دشنام یا عبارات مبتذل (کوپرولالیا)
مهم است که به یاد داشته باشید که تیک ها خارج از کنترل فرد هستند. برخی از افراد بلافاصله قبل یا بعد از تیک احساس فشار می‌کنند که به آن فشار پیش‌آگاهی میگویند. گاهی اوقات، تیک را می توان برای مدتی سرکوب کرد. با این حال، سرکوب یک تیک معمولا برای فرد بسیار دشوار است و در نهایت، تیک خواهند زد.
اختلالات تیک
فرکانس بروز تیک ها، مدت زمانی که یک فرد دچار تیک می شود و انواع تیک هایی که آنها دارند، همگی می توانند تعیین کنند که آیا آنها دچار اختلال تیک هستند یا خیر.
در حال حاضر سه نوع اختلال تیک در کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم یا DSM-5 وجود دارد . DSM-5 کتاب راهنما است که روانپزشکان از آن برای تشخیص اختلالات استفاده می کنند.
سه نوع اختلال تیک عبارتند از:
- اختلال تیک موقت: داشتن یک یا چند تیک حرکتی یا صوتی به مدت کمتر از یک سال، قبل از سن 18 سالگی شروع می شود. اختلال تیک موقت قبلاً اختلال تیک گذرا نام دارد و شایع ترین نوع اختلال تیک است.
- اختلال تیک حرکتی یا کلامی پایدار: داشتن یک یا چند تیک حرکتی یا صوتی برای بیش از یک سال، قبل از سن 18 سالگی است. این نوع تیک یا حرکتی یا صوتی خواهد بود، اما نه هر دو.
- سندرم تورت: دو یا چند تیک حرکتی یا صوتی برای بیش از یک سال، قبل از 18 سالگی شروع می شود.
آیا تیک ها یک بیماری روانی هستند؟
تیک ها در DSM-5 تعریف شدند که روانپزشکان از آن استفاده می کنند. با این حال، اختلالات تیک به عنوان بیماری عصبی در نظر میگیرند، نه بیماری های روانی.
علل تیک عصبی
دانشمندان علت دقیق تیک‌ها را نمی‌دانند، اما وقوع آنها به احتمال زیاد کمپلکس است و بیش از یک عامل آنها را ایجاد می‌کند و از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
اعتقاد بر این است که تیک ها ناشی از تغییرات در ناحیه ای از مغز است که حرکت را کنترل می کند. مشکلات در نحوه تجزیه دوپامین (یک انتقال دهنده عصبی با نقش مهم در حرکت) نیز ممکن است باعث تیک عصبی شود.
تیک ها نیز ممکن است به دلیل ژنتیک باشند. به طور خاص، تحقیقات نشان می دهد که سندرم تورت، شدیدترین اختلال تیک، ممکن است به دلیل یک ژن غالب ارثی باشد.
برخی از عوامل محیطی نیز با ایجاد تورت مرتبط هستند. این موارد شامل استعمال سیگار در دوران بارداری ، وزن کم هنگام تولد، سایر عوارض بارداری و برخی عفونت‌های دوران کودکی مانند گلودرد استرپتوکوکی است.
در موارد دیگر، تیک ممکن است نتیجه دارو باشد. کوکائین و آمفتامین ها با تیک مرتبط هستند. داروهای تجویزی برای روان پریشی نیز می توانند باعث ایجاد تیک شوند. به این دیسکینزی دیررس میگویند . هنگامی که تیک ناشی از دارو باشد، اختلال تیک نمی باشد.
بیماریهای همراه تیک عصبی
تیک ها با بیماریهای مختلفی بغیر از سه اختلال تیک مذکور در بالا مرتبط هستند.
برخی از شرایط سلامتی که اغلب با تیک رخ می دهد عبارتند از:
- اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)
- اضطراب
- ناتوانی های یادگیری
- اختلال وسواس اجباری (OCD)
- مشکلات خواب
- اختلالات پردازش حسی
- کمبود مهارت های اجتماعی
درمان تیک عصبی
اغلب، در کودکان با رسیدن به اواخر نوجوانی و اوایل دهه 20، میزان تیک ها تشدید میشوند. این برای همه اتفاق نمی افتد، و تیک های با شروع بزرگسالی نیز ممکن است.
متاسفانه هیچ درمان ساده ای برای تیک وجود ندارد. با این حال، درمان‌های مختلف می‌توانند به کاهش فراوانی و شدت تیک‌ها کمک کنند و به شما کمک کنند به زندگی کامل بازگردید.
برخی از درمان های تیک عبارتند از:
- دارو: اگر تیک ها در زندگی روزمره و عملکرد شما اختلال ایجاد کنند، ممکن است داروها تجویز شوند. انواع داروهای مورد استفاده برای درمان تیک شامل مسدود کننده های دوپامین، آگونیست های آلفا آدرنرژیک، محرک ها و داروهای ضد افسردگی است.
- مداخله رفتاری جامع برای تیک ها (CBIT): رفتار درمانی یک اصل اساسی درمان تیک ها است. رفتار درمانی، به شما آموزش میدهد که از تیک های خود و محرک های آن آگاه شوید. CBIT یک درمان مبتنی بر شواهد برای تیک ها است که شما میبینید زمانی که احساس می کنید یک حرکت ارادی (احساس ناراحت کننده ای که یک پاسخ غیرارادی ایجاد می کند) یک حرکت ارادی انجام دهید. دانشمندان میگویند که این فرکانس و شدت تیک را کاهش می دهد.
- روان درمانی: گفتار درمانی می تواند به شما کمک کند تا با اثرات سلامت روان زندگی با تیک مقابله کنید و همچنین راه های مدیریت اضطراب، استرس و سایر محرک های تیک را بیاموزید.
خلاصه
تیک عصبی یک حرکت یا صدای ناگهانی است که فرد مبتلا به آن کنترلی بر آن ندارد. تیک ها می توانند مربوط به حرکت یا صوتی باشند و می توانند ساده یا کمپلکس باشند. برخی از نمونه های تیک عبارتند از: بو کردن، چشمک زدن، مشت زدن، فریاد زدن، پارس کردن و تکرار جملات. سه نوع اختلال تیک وجود دارد، اما ممکن است به دلیل مصرف داروها یا سایر بیماریهای همزمان، تیک داشته باشید.