علل دقیق اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) به طور کامل شناخته نشده است، اما واضح است که ژنتیک در آن نقش دارد. شواهد کنونی نشان میدهد که عوامل ژنتیکی با متغیرهای محیطی بر خطر ابتلا به وسواس تأثیر میگذارند.
با مشخص شدن نقشه ژنوم انسان، جست‌وجوی ژن‌هایی که باعث ایجاد بیماری‌هایی از جمله اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) می‌شوند، ادامه دارد. اگرچه واضح است که وسواس مبنای ژنتیکی دارد ، اما هنوز مشخص نیست که کدام ژن و تحت چه شرایطی ممکن است مهم باشد.
در یک نگاه
وسواس بصورت خانوادگی دیده می شود، اما داشتن یکی از اعضای خانواده با این بیماری تضمینی برای ابتلا به آن نیست. عوامل محیطی هنوز نقش اصلی را ایفا می کنند. این تعامل ترکیبی تأثیرات ارثی و محیطی است که تعیین میکند آیا شما در مقطعی از زندگی خود به وسواس مبتلا خواهید شد یا خیر. به مطالعه ادامه دهید تا بیشتر بدانید که چگونه ژن ها ممکن است بر احتمال ابتلا به وسواس تأثیر بگذارند. همچنین بدانید که چگونه این عوامل ممکن است با خطرات محیطی تعامل داشته باشند.
خطر ژنتیکی برای وسواس
قبل از بحث در مورد اینکه آیا یک مبنای ژنتیکی برای وسواس وجود دارد، اجازه دهید برخی از مفاهیم اساسی ژنتیک و نحوه ارتباط آنها با بیماری را مرور کنیم.
ژنها بعنوان طرح اولیه بدن برای ساخت پروتئینهای مختلف عمل میکنند که برای ساخت تعداد زیادی از بافت ها و مواد بیوشیمیایی استفاده میشود. جالب است که افراد مختلف می توانند نسخه های متفاوتی از یک ژن خاص داشته باشند که گاهی اوقات آلل نامیده می شود.
اغلب تصور میشود برخی از بیماری‌ها مانند فیبروز کیستیک توسط یک ژن خاص ایجاد می‌شوند. اما واقعیت این است که بیشتر بیماری‌ها، از جمله بیماری‌های روانی مانند وسواس، توسط ترکیبی از ژن‌های مختلف ایجاد می‌شوند. دراین موارد، آسیب‌پذیری شما دربرابر یک بیماری خاص به نسخه‌ها یا آلل‌های مختلف ژن‌هایی که از والدین خود به ارث برده‌اید و ترکیب آنها بستگی دارد.
یک بررسی سیستماتیک و متاآنالیز در سال 2023 نشان داد که حدود 50 درصد از خطر ابتلا به وسواس منسوب به ژنتیک است.
چگونه عوامل محیطی بر وسواس تأثیر می گذارد
با این حال، درک این نکته مهم است که محیط به شدت بر اینکه آیا یک آسیب‌پذیری ژنتیکی خاص می‌تواند خود را در قالب یک بیماری نشان دهد یا خیر، تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، فردی که از نظر ژنتیکی در برابر سرطان ریه آسیب پذیر است، تنها زمانی ممکن است به این بیماری مبتلا شود که سیگار بکشد یا در معرض آلودگی شدید محیطی قرار گیرد.
در مثالی دیگر، فردی که در برابر افسردگی آسیب پذیر است ، اگر هرگز با یک عامل استرس زا به اندازه کافی شدید مواجه نشود، ممکن است هرگز افسرده نشود.
اگرچه ما اغلب در مورد بحث ” طبیعت در مقابل پرورش ” می شنویم، اکثر متخصصان اکنون تشخیص می دهند که این تعامل بین ژن های ما و محیط است که تعیین می کند آیا ما به یک بیماری مبتلا می شویم. در واقع، در حالی که ژن‌های ما «اسلحه را پر میکنند»، این محیط است که «ماشه را می‌کشد».
تحقیقات با دوقلوهای همسان نشان میدهد که شباهت در علائم عمدتاً به عوامل ژنتیکی و تجربیات منحصر به فرد نسبت به تجربیات مشترک نسبت داده می شود.
آشنایی با ژنتیک وسواس
تحقیقات با استفاده از دوقلوهای همسان و بستگان افراد مبتلا به وسواس نشان می دهد که بزرگ ترین عامل در خطر ابتلا به وسواس ژنتیکی است و بقیه خطر توسط محیط تعیین می شود. با توجه به این موضوع، محققان به دنبال ژن های خاصی هستند که خطر ابتلا به وسواس را ایجاد می کنند.
به نظر نمی رسد ژن خاصی برای وسواس وجود داشته باشد. اما شواهدی وجود دارد که نسخه های خاص یا آلل های ژن های خاص ممکن است نشانه آسیب پذیری بیشتر باشد.
به عنوان مثال، شواهد اولیه ای وجود دارد که نشان می دهد وجود نسخه ها یا آلل های خاصی از ژن هایی که تولید مواد شیمیایی خاص مغز را کنترل می کنند، ممکن است نشان دهنده نوعی آسیب پذیری در برابر توسعه وسواس باشد. این شامل:
- سروتونین (یک ماده شیمیایی عصبی که ممکن است برای وسواس مهم باشد)
- فاکتور نوروتروفیک مشتق از مغز (یک ماده شیمیایی که نقش زیادی در کنترل رشد مغز دارد)
- گلوتامات (یکی دیگر از مواد شیمیایی عصبی در مغز که می تواند برای وسواس مهم باشد)
با این حال، روشن نیست که چگونه این ژن ها بر توسعه وسواس تأثیر میگذارند. لذا تحقیقات زیادی وجود دارد که هنوز باید انجام شود.
تحقیقات همچنین نشان میدهد که ژنتیک در تنوع در شدت علائمی که افراد مبتلا به وسواس تجربه می کنند، نقش دارد. تقریباً 36 تا 42 درصد از واریانس بین علائم خفیف تر و شدیدتر را می توان به ژنتیک نسبت داد.
آسیب پذیری ژنتیکی به معنای کم اهمیتی محیط نیست.
علاوه بر این، مهم است که در نظر داشته باشید که این آسیب‌پذیری‌های ژنتیکی (و سایر آسیب‌پذیری‌های هنوز کشف نشده) ممکن است تنها تحت شرایط محیطی مناسب مرتبط باشند. به عنوان مثال، وسواس با عوامل خطرزای دوران بارداری، مانند افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری و زایمان دشوار، و همچنین استرس‌های زندگی، مانند سوء استفاده عاطفی یا جسمی قابل توجه مرتبط است.
به این ترتیب، کسی ممکن است به وسواس مبتلا نشود مگر اینکه در شرایط درست (یا شاید اشتباه) آسیب پذیری ژنتیکی مناسبی داشته باشد.
وسواس یک بیماری بسیار پیچیده است. بسیار بعید است که یک ژن از حدود 30000 ژنی که داریم مسئول ایجاد وسواس ها و اجبارهای پیچیده ای باشد که مشخصه اختلال وسواس اجباری است. احتمال اینکه وسواس نتیجه تعامل ژن های مختلف برای ایجاد آسیب پذیری بیشتر باشد، بسیار بیشتر است.
مطالعات ژنتیک وسواس در حال حاضر بر تفاوت های ژنتیکی تمرکز دارد که ممکن است زیرگروه های مختلف علائم وسواس را توضیح دهد . چنین تحقیقاتی می تواند در ایجاد درمان هایی مفید باشد که قادر به هدف قرار دادن علائم خاص با اثربخشی بیشتر از آنچه در حال حاضر ممکن است، باشد.
سخن پایانی
داشتن یک آسیب پذیری ژنتیکی برای وسواس تضمینی برای ابتلا به این بیماری نیست. برای ایجاد وسواس به ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی نیاز است. یک بررسی در سال 2021 اشاره کرد که علیرغم تحقیقات قابل توجه در مورد ژنتیک وسواس ، محققان هنوز به طور کامل درک نمی کنند که چگونه ژنتیک و خطرات محیطی برای ایجاد طیف وسیعی از علائم و انواع فرعی موجود ترکیب می شوند.
هیچ راهی برای پیشگیری از اختلال وسواس فکری جبری وجود ندارد. اما توجه به علائم این اختلال و درمان زودهنگام می تواند تأثیر آن را بر زندگی و توانایی عملکرد شما کاهش دهد.