هنوز هیچ راه قطعی برای پیشگیری از بیماری پارکینسون وجود ندارد. اما مصرف یک رژیم غذایی “سالم برای مغز” و گنجاندن فعالیت بدنی در برنامه روزانه ممکن است به کاهش خطر یا تاخیر در شروع علائم کمک کند. این مقاله به بررسی نقش بالقوه رژیم غذایی و ورزش در پیشگیری از بیماری پارکینسون می پردازد.
بیماری پارکینسون (PD) از مرگ سلول‌های عصبی تولیدکننده دوپامین (دوپامینرژیک) در ناحیه‌ای از مغز به نام جسم سیاه ناشی می‌شود.
از آنجایی که دوپامین حرکت را تنظیم می کند، کاهش آن منجر به علائم حرکتی (مرتبط با حرکت) مانند لرزش، سفتی و مشکلات راه رفتن می شود. علائم غیر حرکتی، مانند افسردگی ، مشکلات خواب، و از دست دادن بویایی نیز معمولا رخ می دهد.
رژیم غذایی
تحقیقات نشان می‌دهد که پیروی از رژیم‌های غذایی خاص یا الگوهای غذایی ممکن است مغز شما را به گونه‌ای تغذیه کند که بروز بیماری پارکینسون را به تاخیر بیاندازد یا متوقف کند.
رژیم غذایی مدیترانه ای
رژیم غذایی مدیترانه ای سرشار از میوه ها، سبزیجات، روغن زیتون، ماهی و غلات کامل است. هم با کاهش خطر بیماری پارکینسون و هم با شروع تاخیری علائم بیماری پارکینسون همراه است .
اگرچه کاملاً مشخص نیست که چگونه، کارشناسان گمان می‌کنند که اجزای مختلف آنتی‌اکسیدانی و غنی از ضدالتهابی رژیم مدیترانه‌ای، مغز را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که مرگ سلول‌های عصبی تولیدکننده دوپامین کند یا متوقف می‌شود.
رژیم غذایی مدیترانه ای همچنین مصرف لبنیات را که با افزایش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون مرتبط است، محدود می کند.
یک ویژگی متمایز و بارز رژیم مدیترانه ای این است که مفاهیم پایداری و تعادل را در بر می گیرد، به این معنی که روشی بیش از حد محدودکننده برای غذا خوردن را ترویج نمی کند.
مفاهیم اساسی رژیم غذایی مدیترانه ای
اجزای رژیم غذایی مدیترانه ای عبارتند از:
- به طور عمده از غذاهای گیاهی مانند انواع میوه‌ها و سبزیجات همراه با غلات کامل، آجیل و حبوبات از جمله عدس، نخود، لوبیا و نخود استفاده کنید .
- چند بار در هفته مقدار کمی پروتئین کم‌چرب، مرغ یا ماهی‌های چرب مانند سالمون، ماهی تن یا ماهی خال مخالی مصرف کنید.
- مصرف گوشت قرمز را به چند بار در ماه محدود کنید.
- از نمک بپرهیزید و در عوض غذاهای خود را با ادویه جات و گیاهان معطر کنید.
- کره را با چربی سالم تری مانند روغن زیتون فرابکر جایگزین کنید.
- لبنیات از جمله خامه، شیر و بستنی را محدود کنید.
رژیم MIND
رژیم MIND ترکیبی از عناصر رژیم مدیترانه ای و رژیم غذایی رویکردهای غذایی برای توقف فشار خون بالا (DASH) است . همچنین با خطر کمتر و تاخیر در شروع بیماری پارکینسون مرتبط است.
مانند رژیم مدیترانه ای، رژیم غذایی MIND بر مصرف سبزیجات، غلات کامل، لوبیا و آجیل تمرکز دارد. روغن زیتون منبع اصلی چربی است.
رژیم MIND همچنین از مصرف کره، پنیر، غذاهای سرخ شده، گوشت قرمز و شیرینی/شیرینی جلوگیری می کند. خوردن ماهی چرب در رژیم غذایی MIND توصیه می شود، اگرچه نه به اندازه رژیم غذایی مدیترانه ای.
چیزی که در مورد رژیم MIND منحصر به فرد است این است که خوردن انواع توت ها (نه هر میوه ای) و سبزیجات سبز برگ مانند کلم پیچ و اسفناج را توصیه می‌کند.
توت ها مانند زغال اخته، تمشک و شاه توت سرشار از ترکیبات آلی به نام فلاونوئید هستند.. سبزیجات سبز برگ نیز سرشار از فلاونوئیدها و همچنین فولات، ویتامین E و کاروتنوئیدها هستند.
کاهش آهسته شناختی
فلاونوئیدها، فولات، ویتامین E و کاروتنوئیدها همگی در مطالعات علمی نشان داده‌اند که زوال شناختی را کاهش می دهند.
البته، اگر قبلاً به بیماری پارکینسون مبتلا هستید، مصرف رژیم غذایی مانند رژیم مدیترانه ای یا رژیم غذایی MIND نیز رویکرد معقولی است. علاوه بر بهبود شناخت، چنین رژیم های غذایی غنی از فیبر می توانند یبوست را که یک علامت رایج PD است، کاهش دهند.
کافئین
گنجاندن کافئین در رژیم غذایی شما نیز یک استراتژی امیدوارکننده برای پیشگیری از بیماری پارکینسون است. مطالعات علمی متعدد به طور مداوم مصرف کافئین را با کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون مرتبط کرده اند.
اعتقاد بر این است که کافئین محافظ عصبی است. به این معنی که از مغز در برابر آسیب، احتمالاً از التهاب یا یک واکنش شیمیایی سمی به نام استرس اکسیداتیو محافظت می کند . از آنجایی که هم التهاب و هم استرس اکسیداتیو با تحریک بیماری پارکینسون مرتبط هستند، آرام کردن این فرآیندها ممکن است از دست دادن عصب دوپامین را کاهش دهد.
ورزش کنید
یافته‌های آزمایش‌های بالینی نشان داده‌اند که ورزش، به ویژه فعالیت بدنی متوسط تا شدید، با خطر کمتر ابتلا به بیماری پارکینسون مرتبط است. دلایل اینکه چرا فعالیت بدنی ممکن است در برابر بیماری پارکینسون محافظت کند به طور کامل شناخته نشده است.
کارشناسان گمان می کنند که ورزش التهاب، استرس اکسیداتیو و تجمع غیرطبیعی پروتئینی به نام آلفا سینوکلئین در مغز را کاهش می دهد. در بیماری پارکینسون، آلفا سینوکلئین به اشتباه تا می شود و توده های سمی به نام اجسام لوی را در سلول های عصبی تولید کننده دوپامین تشکیل می دهد. این اجسام لوئی به از بین رفتن سلول های عصبی دوپامینرژیک کمک می کنند.
فعالیت بدنی منظم همچنین احتمال چاقی را کاهش می دهد که با افزایش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون مرتبط است.
علاوه بر این، کمبود ویتامین D با خطر بالاتر ابتلا به بیماری پارکینسون مرتبط است. لذا افزایش سطح ویتامین D از قرار گرفتن در معرض نور خورشید (در صورت ورزش در فضای باز) ممکن است در محافظت از شما در برابر بیماری پارکینسون نقش داشته باشد.
نوع ورزش
هنگام انتخاب یک نوع ورزش، نمونه‌هایی از فعالیتهای هوازی با شدت متوسط عبارتند از: پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری با سرعت کمتر از 10 مایل در ساعت، بازی تنیس دو نفره، یا انجام ایروبیک در آب.
برخی از کارهای خانه – چمن زنی، باغبانی، جاروبرقی یا تمیز کردن زمین – نیز از اشکال فعالیت بدنی نسبتاً شدید محسوب می شوند.
انواع فعالیتهای شدیدتر شامل دویدن شنا، پیاده روی در سربالایی، دوچرخه سواری با سرعت بیش از 10 مایل در ساعت یا بازی تنیس انفرادی است.
راهنمایی دکتر
وقتی صحبت از فعالیت بدنی به میان می آید، بهتر است به آرامی شروع کنید. همچنین شکلی از ورزش را انتخاب کنید که برای شما لذت بخش و مناسب باشد. برای ایمن ماندن، قبل از شروع یک رژیم ورزشی جدید با پزشک خود صحبت کنید.
فرکانس
تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه چند وقت یکبار برای پیشگیری از بیماری پارکینسون نیاز به ورزش دارید، مورد نیاز است.
ممکن است یک رابطه دوز-پاسخ وجود داشته باشد. این به این معنی است که هرچه یک فرد در هفته ساعات بیشتری فعالیت بدنی متوسط تا شدید انجام دهد، خطر بالقوه ابتلا به بیماری پارکینسون کمتر می شود.
تا زمانی که اطلاعات بیشتری به دست نیاید، بهتر است از دستورالعمل‌های فعالیت بدنی سازمان‌های حرفه‌ای مانند مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) و انجمن قلب آمریکا (AHA) پیروی کنید.
CDC و AHA توصیه می کنند که بزرگسالان حداقل 150 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط یا 75 دقیقه فعالیت بدنی با شدت شدید در هفته داشته باشند.
سایر مزایای
شایان ذکر است که ورزش علاوه بر محافظت احتمالی در برابر بیماری پارکینسون، فواید سلامتی متعدد دیگری نیز دارد. ورزش مواد شیمیایی «احساس خوب» به نام اندورفین آزاد می کندقدرت عضلانی و سطح انرژی را بهبود می بخشد و به پیشگیری از بیماری های مزمن مانند سرطان و بیماری قلبی کمک می کند.
اگر قبلاً مبتلا به بیماری پارکینسون هستید، ورزش احتمالاً بخشی از برنامه درمانی شما است . تحقیقات به طور مداوم نشان داده است که بسیاری از انواع مختلف ورزش – به عنوان مثال، دویدن، رقصیدن، تای چی و یوگا – علائم بیماری پارکینسون، از جمله مشکلات راه رفتن، افسردگی، مشکلات خواب، و شناخت را بهبود می بخشد.
خلاصه
درگیر شدن در ورزش منظم و اتخاذ رژیم مدیترانه ای یا رژیم غذایی MIND ممکن است به پیشگیری یا به تاخیر انداختن شروع بیماری پارکینسون کمک کند. رژیم غذایی مدیترانه ای و MIND بر خوردن غذاهای گیاهی و پروتئین های کم چرب به ویژه ماهی تمرکز دارد. هنگام ورزش، فعالیت های بدنی با شدت متوسط تا شدید را برای دستیابی به بیشترین سود بالقوه انتخاب کنید.
سخن پایانی
انتخاب برای فعال ماندن و خوردن یک رژیم غذایی مغذی و متعادل یک تصمیم مسئولانه است که آیا برای جلوگیری از بیماری مانند پارکینسون، احساس خوب بودن یا کاهش سایر خطرات سلامتی.
در حالی که خوب غذا خوردن و ورزش کردن از عادات سبک زندگی سالم هستند، اگر علائم اولیه احتمالی بیماری پارکینسون را تجربه کردید، حتماً به پزشک خود مراجعه کنید . اینها ممکن است شامل لرزش، سفتی، مشکلات تعادلی یا فراموشی باشد. تشخیص زودهنگام و درمان بیماری پارکینسون خطر پیشرفت بیماری را کاهش می دهد.
سوالات متداول
آیا می توان از بیماری پارکینسون پیشگیری کرد؟
هنوز هیچ راهی مطلق برای پیشگیری از بیماری پارکینسون وجود ندارد. با این حال، درگیر شدن در برخی عوامل سبک زندگی مانند ورزش کردن و خوردن یک رژیم غذایی متعادل مانند رژیم غذایی مدیترانه ای ممکن است به کاهش خطر یا تاخیر در شروع علائم کمک کند.
چه غذاهایی از بیماری پارکینسون جلوگیری می کند؟
در حالی که هیچ غذا یا رژیم غذایی خاصی وجود ندارد که به طور قطعی از بیماری پارکینسون جلوگیری کند، رژیم غذایی مدیترانه ای (یا رژیم غذایی مشابه) ممکن است به تاخیر در شروع علائم در برخی افراد کمک کند.رژیم غذایی مدیترانه ای سرشار از غذاهای گیاهی از جمله میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و لوبیا و پروتئین های کم چرب مانند ماهی و مرغ است.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به پارکینسون هستند؟
افزایش سن بزرگترین عامل خطر برای ابتلا به بیماری پارکینسون است، بنابراین افراد مسن بیشتر در معرض خطر هستند.