چه چیزی می تواند باعث شود که یک شخص یا حیوان از انجام یک رفتار شرطی شده قبلی دست بکشد؟ خاموش سازی یک روش است. در روانشناسی، خاموش سازی به تضعیف تدریجی یک پاسخ شرطی اشاره دارد که منجر به کاهش یا ناپدید شدن رفتار می شود. به عبارت دیگر، رفتار شرطی در نهایت متوقف می شود.
به عنوان مثال، تصور کنید که به سگ خود دست دادن را آموزش دادهاید. با گذشت زمان، این ترفند کمتر جالب شد. شما از پاداش دادن به این رفتار خودداری می کنید و در نهایت از سگ خود نمی خواهید تکان بخورد. در نهایت، پاسخ خاموش می شود و سگ شما دیگر این رفتار را نشان نمی دهد.
علل خاموش سازی و زمان وقوع آن
در شرطی سازی کلاسیک ، وقتی یک محرک شرطی به تنهایی و بدون محرک غیرشرطی ارائه می شود ، پاسخ شرطی در نهایت متوقف می شود. به عنوان مثال، در آزمایش کلاسیک پاولوف ، سگی را وادار به ترشح بزاق با صدای زنگ کردند. هنگامی که زنگ بارها و بارها بدون ارائه غذا ارائه شد، واکنش ترشح بزاق در نهایت خاموش شد.
در شرطیسازی عامل ، خاموش سازی زمانی اتفاق میافتد که پاسخی به دنبال یک محرک تمایزکننده دیگر تقویت نشود. بی اف اسکینر توضیح داد که چگونه اولین بار این پدیده را مشاهده کرد:
“اولین منحنی خاموش سازی من به طور تصادفی ظاهر شد. یک موش در آزمایشی روی اشباع اهرم را فشار می داد که توزیع کننده غذا گیر کرد. من در آن زمان آنجا نبودم و وقتی برگشتم منحنی زیبایی پیدا کردم. موش به فشردن اهرم ادامه دادهبود. اگرچه هیچ غذایی دریافت نکرده بود…
این تغییر منظم تر از خاموش شدن رفلکس بزاق در محیط پاولوف بود و من به شدت هیجان زدهبودم. بعدازظهر جمعه بود و کسی در آزمایشگاه نبود که بتوانم بگویم. تمام آن آخر هفته با دقت خاصی از خیابانها عبور کردم و از همه خطرات غیرضروری اجتناب کردم تا از اکتشافم در برابر خاموش سازی تصادفی محافظت کنم.»
نمونه هایی از خاموش سازی
بیایید نگاهی دقیق تر به چند نمونه دیگر از خاموش سازی بیندازیم.
تصور کنید که محققی به موش آزمایشگاهی آموزش دادهاست که کلیدی را برای دریافت گلوله غذا فشار دهد. وقتی محقق تحویل غذا را متوقف می کند چه اتفاقی می افتد؟ در حالی که خاموش سازی بلافاصله رخ نمی دهد، پس از مدتی اتفاق می افتد. اگر موش همچنان به فشردن کلید ادامه دهد اما گلوله را دریافت نکند، این رفتار در نهایت کاهش می یابد تا زمانی که به طور کامل ناپدید شود.
بیزاری از طعم مشروط نیز می تواند تحت تأثیر خاموش سازی قرار گیرد. تصور کنید که درست قبل از اینکه مریض شوید و آن را بروز دهید مقداری بستنی خوردهاید. در نتیجه، شما نسبت به بستنی بیزاری و از خوردن آن اجتناب کردید، حتی اگر قبلاً یکی از غذاهای مورد علاقه شما بود.
یکی از راههای غلبه بر این بیمیلی این است که خودتان را در معرض بستنی قرار دهید، حتی اگر فقط فکر خوردن آن باعث شود کمی احساس ناراحتی کنید. شما ممکن است با چند سلیقه کوچک بارها و بارها شروع کنید. همانطور که بدون بیمار شدن به خوردن غذا ادامه می دادید، بیزاری شرطی شما در نهایت کاهش می یابد.
خاموش سازی به این معنی نیست که برای همیشه رفتهاست
اگر پاسخ شرطی دیگر نمایش دادهنشود، آیا واقعاً به این معنی است که برای همیشه از بین رفتهاست؟ پاولوف در تحقیق خود در مورد شرطی سازی کلاسیک دریافت که وقتی خاموش سازی رخ می دهد، به این معنی نیست که سوژه به حالت بدون شرط خود باز می گردد.
سپری شدن چندین ساعت یا حتی چند روز پس از خاموش شدن پاسخ می تواند منجر به بازیابی خود به خود پاسخ شود. بهبودی خود به خودی به ظهور ناگهانی یک پاسخ قبلاً خاموش شده اشاره دارد.
اسکینر در تحقیق خود در مورد شرطی سازی عامل کشف کرد که چگونه و چه زمانی یک رفتار تقویت می شود می تواند بر میزان مقاومت آن در برابر خاموش سازی تأثیر بگذارد. او دریافت که یک برنامه نسبی از تقویت (تقویت یک رفتار فقط در بخشی از زمان) به کاهش احتمال خاموش سازی کمک می کند.
به جای تقویت هر بار رفتار، تقویت فقط پس از سپری شدن مدت زمان معینی یا انجام تعداد معینی از پاسخ ها انجام می شود. این نوع برنامه ریزی جزئی منجر به رفتاری می شود که قوی تر و در برابر خاموش سازی مقاوم تر است.
عواملی که ممکن است تأثیر بگذارد
تعدادی از عوامل می توانند بر میزان مقاومت یک رفتار در برابر خاموش سازی تأثیر بگذارند. قدرت تهویه اصلی می تواند نقش مهمی ایفا کند. هر چه مدت زمان طولانیتری شرطیسازی انجام شود و بزرگی پاسخ شرطی ممکن است پاسخ را در برابر خاموش سازی مقاومتر کند.
رفتارهایی که به خوبی تثبیت شدهاند ممکن است تقریباً در برابر خاموش سازی غیرقابل نفوذ باشند و ممکن است حتی پس از حذف کامل تقویت کننده همچنان نشان دادهشوند. برخی از تحقیقات نشان دادهاند که عادت ممکن است در خاموش سازی نیز نقش داشته باشد. به عنوان مثال، مواجهه مکرر با معرض یک محرک شرطی ممکن است در نهایت باعث شود که به آن عادت کنید یا عادت کنید.
از آنجایی که شما به محرک شرطی عادت کردهاید، احتمالاً آن را نادیده میگیرید و احتمال کمتری دارد که واکنشی را برانگیزد و در نهایت منجر به خاموش شدن رفتار شرطی شود.
عوامل شخصیتی نیز ممکن است در خاموش سازی نقش داشته باشند. یک مطالعه نشان داد که کودکانی که بیشتر مضطرب هستند، دیرتر به یک صدا عادت می کنند. در نتیجه، واکنش ترس آنها به صدا نسبت به کودکان غیر مضطرب کندتر از بین می رفت.
بیشتر بخوانید: مدت شکل گیری عادت: چه مدت طول می کشد تا یک عادت ایجاد شود؟